صدایی که در عمیقترین چاه جهان شنیده شد
پس از تلاش روسیه در جریان جنگ سرد، چین، ژاپن و آلمان نیز با حفاریهایی که بیشترین آن به ۳۰ هزار فوت (کمی بیش از ۹ هزار و ۱۰۰ متر) میرسد، تلاش کردهاند تا به هسته زمین نزدیک شوند.
اول صبح؛ چاه ابرژرف کورلا روسیه هنوز هم رکورد عمیقترین حفره مصنوعی کره زمین که تاکنون به دست بشر ساخته شده را در اختیار دارد. ساخت این چاه به نام علم و با هدف کشف اعماق ناشناختهها آغاز شد و تا ژرفای ۴۰ هزار فوتی (حدود ۱۲ هزار و ۲۰۰ متری) زمین پیش رفت.
با این حال اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۲ عملیات حفاری را متوقف و آن را مهر و موم کرد. حفرهای که بهطور دقیق ۱۲ هزار و ۲۶۲ متر زیر سطح زمین امتداد دارد اما تنها با یک درپوش فلزی زنگزده پوشیده شده است.
این حفره آنقدر عمیق است که محلیها قسم میخورند صدای ضجه و شکنجه شدن اهل جهنم را میتوان از آن شنید و از این رو نام «دروازه جهنم» را بر آن گذاشتهاند.
پروژه حفاری زمین در نزدیکی استان مورمانسک در دهه ۱۹۷۰ زمانی که دانشمندان شوروی میخواستند بیشتر در مورد پوسته زمین بدانند آغاز شد. طی دو دهه آنها موفق شدند بیش از ۱۲ کیلومتر در زمین حفاری کنند.
اما در سال ۱۹۹۲ مجبور شدند حفاری را متوقف کنند زیرا دما حدود ۱۸۰ درجه سانتیگراد و بسیار گرمتر از چیزی بود که دانشمندان پیشبینی میکردند.
از طرفی با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی اساساً بودجهای برای ایندست برنامهها وجود نداشت. درنتیجه سه سال بعد از فروپاشی، مرکز تحقیقاتی کولا و تاسیسات حفاری تعطیل شد.
اگر کارشناسان بخواهند به حفاری ادامه بدهند و تمام تجهیزات خود را طی این فرآیند از بین نبرند، هنوز باید راهی برای فائق آمدن بر مشکل دمای بالا بیابند.
چین اکنون کمی به رکورد روسیه نزدیکتر شده و تلاش میکند با اولین کشتی حفاری در آبهای ژرف اقیانوس خود منشیان (Mengxiang) به ژرفای بیش از ۹ کیلومتری زمین دست یابد.
اگر این پروژه موفقیتآمیز باشد اولین سرمایهگذاری بشر در گوشته بالایی خواهد بود که دید تازهای به دست خواهد داد و میتواند زمینه تازهای در مطالعات علمی پیرامون زمین ایجاد کند.
ژاپن نیز پیشتر خبر از برنامههای خود برای حفاری در پوسته زمین و رسیدن به گوشته داده بود. در سال ۲۰۱۷ کشتی حفاری دریایی چیکیو (Chikyu) تلاش کرد از ۴ کیلومتری آب و ۵.۹ کیلومتری پوسته عبور کند تا به گوشته برسد که تقریباً ۸۵ درصد از حجم زمین را تشکیل میدهد.
دو سال بعد چیکیو موفق شد دو مایل زیر کف دریا را حفاری کند که هنوز با تلاش برنامهریزیشده فاصله دارد.
کشورهای دیگر نیز پروژههای حفاری عمیق را با اهداف تحقیقاتی و اکتشاف علمی انجام دادهاند. از جمله آلمان که در دهه ۱۹۸۰ پروژه حفاری عمیق خود با نام اختصاری KTB را با هدف بررسی پوسته زمین آغاز کرد. آلمانیها به عمق حدود ۹ هزار متری رسیدند؛ رکوردی نزدیک به آنچه چین قصد دارد به آن برسد.
یک بار لوته خیفان، هنرمند هلندی، میکروفونی را با پوشش حرارتی به ته چاه واقع در ایالت بایرن آلمان فرستاد. میکروفون صدای غرشی ضبط کرد که دانشمندان نمیتوانستند توضیح بدهند چیست.
لوته خیفان تعریف میکند چطور با شنیدن آن غرش احساس ناچیز بودن کرده:
برای اولین بار در زندگی احساس میکردم این توپ بزرگی که رویش زندگی میکنیم بیدار شده و صدایش آدم را میخکوب میکند. بعضیها میگفتند انگار صدای جهنم است. بعضی دیگر میگفتند انگار زمین نفس میکشد.