بهترین خودروهای نظامی «دوزیست» در جهان

اول صبح؛ درگیری نظامی در دوران مدرن به ندرت یک درگیری مستقیم است که در آن ارتش‌های متخاصم در میدان نبرد با یکدیگر مواجه می‌شوند و به شیوه‌ای که جنگ‌ها برای قرون متمادی انجام می‌شد، می‌جنگند. جنگ مکانیزه به معنای توانایی و ضرورت حمله به دشمن از هر مسیر ممکن است.

در سال‌های بعد از جنگ جهانی اول، رهبران نظامی دنیا به دنبال توسعه وسایل جنگی جدید بودند تا نیروهای خود را توانمند سازند و توانایی نزدیک شدن به دشمن و قلمرو متخاصم آن‌ها از راه دریا و دسترسی مستقیم به ایشان از ساحل، ارزشمند به شمار می‌رفت. در زمان شروع جنگ جهانی دوم، چندین وسیله نقلیه به منظور عبور از آب و خاک توسط کشورهای مختلف ساخته شد.

خودروهای آبی-خاکی یا دوزیست برای کمک به عملیات تهاجمی و حرکت دادن نیروها به سواحل، رودخانه‌ها و تالاب‌ها طراحی و ساخته شده‌اند. توسعه مداوم وسایل نقلیه آبی-خاکی برای عملیات حمل و نقل و حمله منجر به تولید وسایل نقلیه مدرن امروزی شده که با زره و تسلیحات زینت داده شده‌اند و رقیب جدی برای سایر وسایل نقلیه محدود به خشکی یا دریا هستند.

امروزه هر ارتش مدرنی این وسایل نقلیه را در اختیار دارد و قابلیت‌های هر یک از آن‌ها در مقایسه با یکدیگر به شدت متفاوت است. با نگاهی به تاریخ ۱۰۰ساله خودروهای دوزیست می‌توان به ده مورد از چشمگیرترین ساخته‌های بشر رسید که در ادامه یک به یک بررسی خواهند شد. با گجت نیوز همراه باشید.

1. خودروی DUKW یا جوجه اردک زشت

برای غیرنظامیان آمریکایی در عصر مدرن، خودروی DUKW به احتمال زیاد شناخته شده‌ترین وسیله نقلیه آبی-خاکی باشد. DUKW که اغلب به آن جوجه اردک هم گفته شده، یک وسیله نقلیه شش چرخ است که با بدنه یک قایق ساخته شده و با آن می‌توان به راحتی در آب و خاک حرکت کرد.

شاسی این خودروی نظامی دوزیست از نوع GMC ۶*۶ است و از یک پیشرانه ۶ سیلندر ۲۶۹ اینچ مکعبی بهره می‌گیرد. این وسیله نقلیه در حالی که تنها ۹۴ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد و حداکثر سرعت ۵۰ مایل در ساعت داشت، با برد عملیاتی ۴۰۰ مایل در زمین عالی به نظر می‌رسید. نیروی محرکه این خودرو در آب از یک ملخ سه پره با سکان فرمان به کمک چرخ‌های جلو می‌آمد.

هدف اصلی از تولید DUKW، حمل و نقل نظامیان بود اما برخی از آن‌ها مجهز به توپ یا پرتابگر موشک شدند تا ضمن دسترسی به سواحل، آتش دشمن را سرکوب کنند. این دو مورد برای تهاجماتی که به سیسیل و بسیاری از جزایر اقیانوس آرام در طول جنگ جهانی دوم می‌شد بسیار ارزشمند بودند.

تولید جوجه اردک زشت در سال ۱۹۴۳ آغاز شد و طی چند سال جنگ جهانی دوم به تولید ۲۰ هزار دستگاه رسید و میان شاخه‌های نظامی آمریکا و همچنین نیروهای مسلح بریتانیا و شوروی توزیع گردید. نمونه‌های تولید شده سال‌ها پیش از رده خارج شدند اما هنوز هم می‌توان برخی از آن‌ها را که به خدمت اپراتورهای تورهای مسافرتی به مقصد آمریکا درآمده‌اند، مشاهده کرد.

2. خودروی نظامی LVT

ارسال و رساندن تسلیحات سنگین از دریا به ساحل، به ویژه در روزهایی که هنوز هلیکوپترهای سنگین ساخته نشده بودند، همواره کار دشواری بوده است. پشتیبانی از یک نیروی اعزامی مانند تفنگداران نیروی دریایی با قدرت آتش سنگین ضروری است و کشیدن هویتزر و سایر توپ‌های سنگین از یک لندینگ کرافت یا ناوچه آبی در حین اجرای آتش فوق العاده دشوار و خطرناک است. بنابراین خودروی Landing Vehicle Tracked (LVT) توسط تفنگداران دریایی ایالات متحده به عنوان یک وسیله نقلیه چندمنظوره زرهی و دوزیست مسلح ساخته شد.

طرح اولیه در دهه ۳۰ میلادی به وسیله نقلیه‌ای تبدیل شد که قادر به حمل بار و نیرو به همراه مسلسل بود و می‌توانست هم در خشکی و هم در دریا به حرکت درآید. این خودرو در طول عمر خود تغییرات زیادی را پشت سر گذاشت و در سال ۱۹۵۶ میلادی منجر به تولید نفربر زرهی دوزیست LVTP-5 شد.

LVTP-5 خدمات گسترده و شایان توجهی در طول جنگ ویتنام داشت و به عنوان یک وسیله نقلیه زرهی سبک بزرگ می‌توانست حود ۲۰ سرباز یا حتی یک جیپ محصور شده را حمل کند. آن‌ها عمدتا در زیر آب شناور می‌شوند و می‌توانند هنگام بیرون آمدن از آب روی زمین‌های ناهموار به خوبی حرکت کنند اما در کمال ناباوری کارایی این وسایل نقلیه پس از تحویل به خط مقدم به میزان قابل توجهی کاهش یافت. جالب‌تر از همه تفنگداران دریایی فیلیپین هنوز از این خودروی دوزیست استفاده می‌کنند.

3. شناور آبی-خاکی ایر کوشن (Landing Craft Air Cushion)

اگر چه این ارزیابی و نظر شخصی است اما به احتمال زیاد خیلی‌ها مخالف نامیدن لندینگ کرافت ایر کوشن به عنوان جالب‌ترین وسیله نقلیه ناوگان نیروی دریایی ایالات متحده هستند. برای کسانی که احتمالا با این نام آشنا نیستند باید بگوییم که یک هاورکرافت غول پیکر است. LCAC یک کشتی قدرتمند با قابلیت‌های بسیار زیاد است که می‌تواند برای برخی از مأموریت‌ها هنگام فرود در سواحل حیاتی باشد و اخیرا به منظور افزایش عمر واحدهای موجود در دهه آینده ارتقایافته است.

نیروبخش این وسیله نقلیه عظیم، چهار موتور توربین گازی با قدرت ترکیبی ۱۶ هزار اسب بخار است و یک جفن فن جهت دار را برای پیشرانه در عقب و چهار فن دیگر را برای بالا بردن به سمت پایین تعبیه کرده‌اند. ارتفاع این خودرو در حالت سکون به ۱۹ فوت می‌رسد اما به محض اینکه بالشتک آن متورم می‌شود تا ۲۴ فوت ارتفاع دارد.

همچنین می‌تواند تا ۶۰ تن بار حمل کند و در صورت بارگیری کامل آن قادر است با سرعت ۴۰ گره دریایی (معادل ۴۶ مایل در ساعت) حرکت کند و برد عملیاتی آن با محموله ۲۰۰ مایل است. تسلیحات استاندارد این وسیله نقلیه دوزیست دو مسلسل ۱۲.۷ میلی متری است اما پایه‌ها می‌توانند مسلسل‌های دیگر، نارنجک‌انداز و مسلسل‌های‌ام ۶۰ را در خود جای دهند. یکی از مهمترین قابلیت‌های شناور آبی-خاکی ایر کوشن نسبت به رقبا این است که می‌تواند ۷۰ درصد از خطوط ساحلی جهان را طی کند و این مزیت بزرگی نسبت به کشتی‌هایی است که تنها ۱۵ درصد دسترسی به سواحل دارند.

4. خودرو نظامی VW Schwimmwagen از فولکس واگن

آدولف هیتلر به عنوان رهبر سیاسی-نظامی آلمان در طول جنگ جهانی دوم طرفداران کمی در سراسر جهان دارد چرا که جنایات زیادی در آن برهه انجام داد. تنها نکته مثبتی که در طول رهبری وی می‌توان به آن اشاره کرد، به کارگیری مهندسانی است که تلاش کردند ماشین‌های نظامی دوزیست و غیر آن تولید کنند. آن‌ها با هوش سرشار و نبوغ تحسین‌آمیز خود راه حل‌های هوشمندانه‌ای در ساخت خودروهایی برای تجهیز نیروها پیشنهاد دادند.

میراث فولکس واگن و مشارکت این خودروساز در جنگ جهانی اول کاملا مشهود و مستند است و می‌توان به وسیله نقلیه غیرنظامی Thing که مستقیما در جنگ از آن استفاده می‌شد، اشاره کرد. فولکس واگن در طول جنگ جهانی دوم تلاش کرد خودروی نظامی دوزیست یا آبی-خاکی برای حمل و نقل سربازان هیتلر طراحی و تولید کند. این وسیله نقلیه همان شناور آبی است که تبدیل به وسیله‌ای قابل اعتماد برای عبور از رودخانه‌ها و نهرها شد.

خودروی Schwimmwagen کمی شبیه به کالسکه‌های ساحلی فولکس واگن است که در اواخر دهه ۶۰ میلادی تولید می‌شدند و از همان قاب و موتور در عقب استفاده می‌کند. پیشرانه و الباقی قطعات داخل یک وان ضدآب با یک ملخ کوچک در قسمت عقب قرار گرفته‌اند که توسط یک محور توان دهی یا انتقال نیرو به گیربکس متصل می‌شوند.

پیشرانه در یک محفظه در عقب با دریچه‌های هاشوری قرار دارد که جریان هوا را از خط آب دور می‌کند. برای جلوگیری از آسیب رساندن به ملخ، چندین لولا به آن متصل شده که اجازه می‌دهد آن را در حالی که در خشکی است از زمین بلند کنید و می‌توان آن را از صندلی راننده با کمک میله‌ای که روی عرشه عقب امتداد یافته به داخل آب پایین آورد.

خودروهای Schwimmwagen، وسایل نقلیه بادوام و قابل اعتمادی هستند که در خشکی و آب به یک اندازه توانایی دارند. چرخ‌های جلو در داخل و خارج از آب کنترل می‌شدند اما معکوس این قضیه تنها در خشکی ممکن بود. همچنین پاروهایی برای عقب نشینی در آب تعبیه شده بود. از این وسیله نقلیه دوزیست پیش از شروع جنگ حدود ۱۴ هزار دستگاه تولید شد و به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت.

5. خودروی تهاجمی دوزیست ACV (مختصر Amphibious Combat Vehicle)

وسیله نقلیه آبی-خاکی که توسط تفنگداران نیروی دریایی ایالات متحده برای چندین دهه مورد استفاده قرار می‌گرفت، هم اکنون با وسایل نقلیه مجهز و مشابه دیگری جایگزین شده‌اند. این خودروی دوزیست رزمی که توسط BAE System تولید و در سال ۲۰۲۱ تحویل وزارت دفاع داده شد، مجهز به یک پیشرانه شش سیلندر با حداکثر توان تولیدی ۶۹۰ اسب بخار است که بدنه مقاومی در برابر انفجار دارد و صندلی‌های آن انرژی را به منظور افزایش بقای سرنشینان جذب می‌کند.

می‌توان روی این وسیله نقلیه انواع مسلسل‌ها از جمله M۲ یا نارنجک‌انداز نصب کرد. سیستم چهار چرخ محرک ACV یک سیستم پیچیده و بسته محسوب می‌شود که برای ارائه بهترین کشش ممکن در خشکی و مانور در آب بهینه شده است. یکی از چشمگیرترین ویژگی‌های آن که برتری محسوسی نسبت به سایر خودروهای زنجیردار به حساب می‌آید، حداکثر سرعت ۵۵ مایل در ساعت آن در خشکی است.

البته استفاده از تایر به طور چشمگیری سرعت آن را در آب کاهش می‌دهد چرا که نیروی محرکه تنها به یک جفت ملخ در عقب می‌رسد. از آنجایی که این خودروی رزمی دوزیست در سال ۲۰۲۱ تحویل وزارت دفاع آمریکا داده شده، هنوز در میدان نبرد از آن استفاده نشده و مورد آزمایش واقعی قرار نگرفته است اما طراحی مدرن و تجهیزات پیچیده آن نشان می‌دهد که در صورت فراخوانی تفنگداران دریایی از عهده وظایفش بر می‌آید.

6. خودروی آبی-خاکی LARC-LX

وسیله نقلیه دوزیست LARC-LX از سال ۱۹۵۲ میلادی به خدمت ارتش درآمد اما اولین بار در سال ۱۹۶۷ بود که در میانه جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفت. (با این اوصاف ۱۵ سال بلااستفاده باقی مانده بود) در این نبرد سهمگین، صدها مایل خط ساحلی وجود داشت و بخش بزرگی از جنگ در نزدیکی سواحل در حال وقوع بود؛ به همین خاطر عملیات آبی-خاکی در درگیری‌های پیش رو ضروری بود. LARC-LX بزرگترین وسیله نقلیه دوزیست در آن دوران به شمار می‌رفت.

اغلب وسایل نقلیه نظامی بسیار بزرگ هستند اما مقیاس و ابعاد LARC-LX قابل وصف نیست. با این حال اگر کمی از مشخصات آن بگوییم، می‌توان پی به اندازه بزرگ آن برد. وزن این خودروی آبی-خاکی ۱۰۰ تن است و توسط چهار موتور شش سیلندر دیترویت دیزل کار می‌کند. (یک پیشرانه برای هر چرخ به حرکت در می‌آید)

نیروی محرکه‌ای که این وسیله تولید می‌کند ۱۰۰ اسب بخار بوده و به لطف یک جفت ملخ در عقب به حداکثر سرعت ۱۵ مایل در ساعت در خشکی و ۷ گره دریایی در آب می‌رسد. طول این خودرو ۶۰ فوت و عرض آن ۲۴ فوت است و راننده در کابینی می‌نشیند که از سطح زمین در ارتفاع بیش از ۲۰ فوتی قرار دارد. LARC-LX می‌تواند حداکثر ۶۰ تن بار حمل کند؛ بنابراین قادر است تانک‌ها را به منطقه درگیری برساند و این همان هدفی است که برای آن ساخته شده! محموله‌هایی که می‌توان با آن حمل کرد شامل تانک، کامیون، توپخانه سنگین یا چند صد سرباز و ترکیبی از آن‌ها می‌شود.

این غول بی‌شاخ و دم سال هاست که از خدمت ارتش بازنشسته شده اما ظاهرا یک مدل از آن همچنان برای بازدید عموم کار می‌کند. در سال ۲۰۰۵ موزه Lane Motor واقع در نشویل یکی از آن‌ها را به فلوریدا منتقل کرد و اکنون تمامی بازدیدکنندگان می‌توانند از آن دیدن کنند.

7. خودروی دوزیست وایکینگ BvS10

تجهیزاتی که برای نیروی دریایی سلطنتی و تفنگداران نیروی دریایی سلطنتی در نظر گرفته شده جالب توجه هستند و دوزیست Viking BcS10 یکی از نمونه‌های جالب و منحصر به فرد است. این خودرو یک وسیله نقلیه زنجیردار آبی-خاکی است که ویژگی‌های انحصاری در نحوه انجام وظایفش دارد.

بخش عمده‌ای از محموله آن در یک قسمت جداگانه و مجزا حمل می‌شود. هم خودرو و هم قسمت بار آن می‌توانند در مسیر خود به حرکت ادامه دهند و هر دو قادرند روی آب شناور شوند و کنترل آن توسط دژکوب‌های هیدرولیکی انجام می‌شود که زاویه بین بخش‌ها را تغییر داده و به مسیر اجازه می‌دهد تا به حرکت رو به جلو ادامه دهد. این قابلیت باعث شده تا برای انجام مأموریت‌های مختلف مورد استفاده قرار بگیرد. (برای مثال می‌تواند از نقش تهاجمی به نقش آمبولانسی تبدیل شود.)

هر چهار چرخ وایکینگ از لاستیک ساخته شده که رانندگی با سرعت بالا و قابلیت اجرا در تقریبا هر محیطی را فراهم کند. همچنین قادر است در دمای منفی ۵۰ تا ۱۱۴ درجه فارنهایت دوام بیاورد و می‌تواند به طیف گسترده‌ای از سلاح‌ها از جمله مسلسل و نارنجک‌انداز مجهز گردد. این در حالی است که پوشش زرهی ضخیم آن محافظت در برابر گلوله‌های زره‌پوش و قطعات گلوله توپ را فراهم می‌کند. توانایی حرکتی Viking BcS10 در برف و گل و لای بالاست و می‌تواند تا عمق ۱.۵ متری آب برود و برای عملیات شناورسازی کامل تنها به دو دقیقه زمان نیاز خواهد داشت.

8. خودروی آبی-خاکی Bandvagn ۲۰۲

خودروی دوزیست Bandvagn ۲۰۲ که به اختصار Bv202 نامیده می‌شود، توسط ولوو و برای ارتش سوئد ساخته شده و جانشین وایکینگ بریتانیایی به حساب می‌آید. این وسیله نقلیه در اوایل دهه ۶۰ توسعه یافت و تا سال ۱۹۸۱ برای استفاده در ارتش سوئد تولید شد اما به کانادا، نروژ، فنلاند و بریتانیا صادر گردید. در حالی که Bv202 برای شرایط سرد و شمالی و کاملا آبی-خاکی طراحی شده بود اما ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایش باعث شدند تا در سایر شرایط آب و هوایی نظیر خاورمیانه مورد استفاده قرار بگیرد.

همچون وایکینگ، این خودرو نیز یک وسیله نقلیه چندبخشی است که مجهز به چهار لاستیک شده اما از یک موتور چهار سیلندر ۱.۸ یا ۲ لیتری ولوو بهره می‌گیرد. مسیرهای لاستیکی عریض تا حد زیادی مسئول حرکت عالی آن روی برف هستند زیرا با توزیع گسترده وزن خود فشار بسیار پایینی را در زمین ایجاد می‌کنند. همچنین می‌تواند بدون هیچ آمادگی از خشکی به آب حرکت کند.

گر چه Bandvagn ۲۰۲ تنها از یک موتور کوچک چهار سیلندر با قدرت کمتر از ۱۰۰ اسب بخار نیرو می‌گیرد اما یک وسیله نقلیه بسیار توانا و نسبتا کوچک است. در زمین‌های وسیع پوشیده از برف اطراف قطب شمال وجود یک وسیله نقلیه مانند این خودرو ضروری است و احتمالا به همین دلیل است که تا امروز دوام آورده!

9. خودروی دوزیست فورد GPA

 

پس از ورود ایالات متحده به جنگ جهانی دوم، جیپ یکی از پرکارترین وسایل نقلیه نظامی بود که توسط سربازان در سراسر مناطق درگیری استفاده می‌شد. به عنوان یک همراه از فورد درخواست شد تا یک خودروی دوزیست یا آبی-خاکی تولید کند که نتیجه تلاش‌های آن فورد جی پی‌ای شد.

این خودرو تا حد ممکن از قطعات اصلی ویلیز جیپ استفاده کرد تا هزینه‌ها را کاهش دهد و تولید آن را ساده‌تر کند. بنابراین خودرو از موتور و گیربکس چهار سیلندر فورد نیرو می‌گرفت و ۶۰ اسب بخار قدرت را از طریق سیستم چهار چرخ محرک به چرخ‌ها انتقال می‌داد.

طراحی و ساخت چنین وسیله نقلیه‌ای از DUKW و موفقیت آن الهام گرفته شده بود و افسران ارشد می‌خواستند از آن‌ها برای انتقال نیروها به کشتی استفاده کنند. با این حال فورد جی پی‌ای یک مشکل اساسی داشت و آن اینکه برای دریاهای مواج نامناسب بود و در خشکی بی‌اندازه سنگین به نظر می‌رسید. اغلب نیروهای ارتش آمریکا این پروژه را محکوم به شکست دانستند و به آن اهمیتی نمی‌دادند.

در شرق ارتش سرخ به فورد GPA علاقه نشان داد چرا که سربازان آن‌ها در مسیر برلین با گذرگاه‌های رودخانه‌ای متعدد رو به رو شدند و جیپ کوچک آبی فورد را غنیمت شمردند. روس‌ها از Ford GPA به قدری خوششان آمد که پس از پایان جنگ نسخه‌ای دقیق به نام GAZ-46 MAV تولید کردند. بنابراین این خودرو شکست نخورد بلکه در جایگاه مناسب خود استفاده نشد وگرنه ارتش سرخ و روسیه از آن بهره نمی‌گرفتند.

10. وسیله نقلیه‌ای به نام M۳ Amphibious Rig

 

M۳ که در آلمان توسعه یافته و توسط چندین کشور استفاده می‌شود، یک پل متحرک و کشتی بسیار چابک است که می‌تواند نیروها را در عرض چند دقیقه از رودخانه‌ها عبور دهد. این وسیله نقلیه هنگامی که به صورت پشت سر هم با واحدهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد، تبدیل به یک شاهکار مهندسی شده می‌شود.

ام ۳ در خشکی توسط هر چهار چرخ خود حرکت می‌کند و می‌تواند در خشکی به سرعت ۵۰ مایل در ساعت برسد. روی آب از دو هیدرو جت کمک می‌گیرد که به آن اجازه می‌دهد در هر جهتی که نیاز دارد مانور بدهد. جت‌ها در انتهای هر بدنه قرار می‌گیرند و توانایی چرخش ۳۶۰ درجه‌ای دارند و به کشتی غول پیکر اجازه می‌دهند با دقت شگفت‌انگیزی در جای خود بچرخند.