سگ‌های گمشده چگونه راه خانه را پیدا می‌کنند؟
سگ‌های سرگردان از حواس قدرتمندی از جمله ردیابی میدان مغناطیسی زمین برای بازگشت به نزد صاحبان خود استفاده می‌کنند.
سال ۲۰۱۵، جورجیا مِی، یک توله‌سگ امداد، پس از فرار حین پیاده‌روی در سن دیگوی کالیفرنیا، ۳۵ مایل را طی کرد تا به خانه برسد. لیزر، تازی شکاری پاکوتاه سال ۲۰۱۰، شش هفته پس از جدا شدن از خانواده‌اش طی یک نمایش آتش‌بازی ۵۰ مایل دور از خانه، به محله خود بازگشت.
سال ۱۹۲۴ نیز، بابی، سگ گله اسکاتلندی که طی سفر جاده‌ای از خانواده صاحب خود جدا شده بود، از ایندیانا به خانه خود در سیلوِرتون اورگان بازگشت؛ مسیری ۲۸۰۰ مایلی که شش ماه طول کشید و از چندین رشته‌کوه عبور کرد.
به راستی سگ‌ها چطور این مسافت‌های شگفت‌انگیز را طی می‌کنند تا به خانه‌شان برسند؟ کارشناسان می‌گویند آن‌ها ترکیبی قدرتمند از غرایز هدف‌یابی و حواس تیز دارند.
تهیه نقشه ذهنی
توانایی‌های هدف‌یابی سگ‌ها احتمالاً از اجدادشان، گرگ خاکستری، به ارث رسیده که در بخش‌های وسیعی از زمین‌های سراسر اوراسیا پرسه می‌زد؛ جایی که سگ‌ها نخستین بار آنجا اهلی شدند.
زازی تاد، نویسندۀ کتا «واق! علم کمک به سگ مضطرب» می‌گوید: «به نظر می‌رسد سگ‌ها هم مانند انسان‌ها قادر به درست کردن نقشه‌های ذهنی از محیط خود هستند! با این تفاوت که نقشه ذهنی آن‌ها از یک محیط کمی با نقشه ذهنی ما از محیط فرق دارد، چون احتمالاً بوها بر آن غالب هستند».
ردیابی یا دنبال کردن مسیر یک بو، یکی از روش‌هایی است که سگ‌ها از آن برای جهت‌یابی در محیط اطراف استفاده می‌کنند. حس بویایی سگ‌ها ۱۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ برابر بیشتر از حس بویایی ما انسان‌هاست، یعنی آن‌ها این توانایی را دارند که همه چیز را از مواد منفجره گرفته تا COVID-19 و دیابت را بو بکشند.
به علاوه، سگ‌ها توانایی تشخیص علامت‌های مشخص آشنا را از طریق بینایی، بو و صدا دارند. بریجت شوویل، مدیر ارشد علوم رفتاری پناهگاه در ASPCA، می‌گوید برخی سگ‌های سرکش احتمالاً با تشخیص موقعیت نسبی یک مکان آشنا با خانه‌شان یا موقعیت فعلی‌شان نسبت به همان مکان آشنا، راهشان را پیدا می‌کنند.
«با استفاده از آن نقاط مرجع، سگ‌ها می‌توانند مسیری نسبتاً مستقیم به خانه را طی کنند.»
درجه‌بندی قطب نمای داخلی
پرندگان مهاجر، ماهی قزل‌آلا و نهنگ‌ها تعداد انگشت‌شماری از حیواناتی هستند که به میدان مغناطیسی زمین دسترسی دارند، هرچند اندام‌های کنترل‌کننده گیرنده‌ی مغناطیسی آن‌ها هنوز به خوبی شناخته نشده‌اند.
سگ‌ها هم ممکن است این توانایی گیج‌کننده را داشته باشند. برای مطالعه‌ای که سال ۲۰۲۰ منتشر شد، محققان در چک از ۲۷ سگ شکاری برای شرکت در یک آزمایش سه‌ساله استفاده کردند. در طول بیش از ۶۰۰ آزمایش میدانی، دانشمندان ردیاب‌ها و دوربین‌های GPS را روی سگ‌ها کار گذاشتند و سپس آن‌ها را در یک منطقه جنگلی ناآشنا رها کردند. سپس حیوانات را وقتی صاحبانشان آن‌ها را صدا زدند، ردیابی کردند. همه سگ‌های این آزمایش به طور متوسط نزدیک به یک مایل درون جنگل دویدند.
تقریباً ۶۰ درصد از سگ‌ها از حس بویایی‌شان استفاده کردند تا گام‌های قبلی‌شان را پیدا کنند و به سمت صاحب‌شان بروند.
اما ۳۰ درصد دیگر از سگ‌ها کار دیگری انجام دادند. این سگ‌ها از یک استراتژی جستجو استفاده‌کردند که در آن مسیر جدیدی را انتخاب کردند که با دویدن در یک مسافت کوتاه در امتداد محور شمال به جنوب جنگل، بدون توجه به مکان صاحب‌شان، شروع شد. این سگ‌ها بدون هیچ نشانه بصری آشنا، احتمالاً از میدان مغناطیسی زمین کمک می‌گرفتند.
محققان این استراتژی را «دوی قطب‌نما» نامیدند و خاطرنشان کردند که این روش به این سگ‌ها کمک کرد انسان‌ها را خیلی سریع‌تر از سگ‌هایی که فقط از بویایی‌شان استفاده کردند، بیابند. محققان نتیجه گرفتند ممکن است سگ‌ها نقشه ذهنی‌شان را با میدان مغناطیسی جفت کنند تا هنگام گم شدن، جهت‌یابی کنند.
هاینِک بِردا، از نویسندگان این مطالعه و استاد بازنشسته جانورشناسی دانشگاه دوویسبرگ-اِسِن آلمان، می‌گوید: «ما هنوز شواهد قطعی مبنی بر استفاده سگ‌ها از نشانه‌های مغناطیسی برای جهت‌یابی پیدا نکرده‌ایم، اما این محتمل‌ترین توضیح است».
سگ‌ها می‌توانند این روش‌های حسی را ترکیب کنند. در حالی که اتکاء کردن به بینی کندتر از جستجو است، در برخی موارد ممکن است ایمن‌تر باشد. بردا می‌گوید: «یک سگ، مانند ما یا حیوانات دیگری که در حال حل مشکل مشابهی هستند، می‌توانند از استراتژی‌های مختلف استفاده کنند».