دختران ایرانی در چه سنی مادر می‌شوند؟
بسیاری از زوجین معتقدند فرزنددار شدن محدود شدن در کار و تفریح است و باید دورهای‌شان را برنند و سفرهای‌شان را بروند و پروژه بچه‌دار شدن را به آینده نامعلوم موکول کنند.
اول صبح؛ چندی پیش سازمان ثبت‌احوال کشور اعلام کرد زنان ایرانی به طور میانگین در سن ۲۷.۳ سالگی مادر می‌شوند. این عدد برای ما حاوی پیام‌های متعددی است.
۱- بوی بهبود ز اوضاع جهان می‌شنوم؟
به نظر می‌رسد سن مادر شدن در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال‌های گذشته اندک بهبودی داشته. طبق آمار سازمان ثبت‌احوال، سال ۱۳۹۸ این رقم ۲۹.۱ سالگی بوده که امسال تغییر چشمگیری داشته است. هنوز دلیل اعلام شده‌ای برای این موضوع نیافته‌ایم اما به نظر می‌رسد این اتفاق با افزایش اندک تعداد ازدواج‌ها در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ ارتباط داشته باشد. گفته می‌شد محدودیت‌های کرونایی موجب کاهش تشریفات ازدواج و در نتیجه بالا رفتن تعداد ازدواج‌ها شده بود. این اتفاق در نوع خود جالب بود و عملا اثبات می‌کرد مخارج سرسام‌آور تشریفات زاید ازدواج چه مانع بزرگی بر سر راه تشکیل خانواده است. دلیل دیگری که برخی می‌آورند ازدواج زودتر در متولدان دهه هفتادی نسبت به متولدان دهه ۶۰ است. دودوتا هم که چهارتا می‌شود، یعنی ازدواج زودتر مساوی است با باروری زودتر.
۲- سرمان شلوغ است!
آمارها حاکی از ارتباط مستقیم افزایش اشتغال زنان با افزایش سن مادر شدن است. افزایش نرخ مشارکت زنان در نیروی کار در طی دهه ۷۰ از زیر ۱۰ درصد به نزدیک ۲۰ درصد، مساوی شد با کاهش شدید نرخ باروری زنان در همین دهه از حدود ۵ فرزند به ۲ فرزند و کمتر! هر چه زنان بیشتر وارد بازار کار شدند، کمتر به فرزندآوری تمایل پیدا کردند. دلیل این اتفاق ۲ چیز است؛ اولا قوانین حاکم بر ادارات و بازار کار بانوان توجه چندانی به ازدواج و فرزندآوری زنان شاغل نداشت و دوم اساسا جذابیت‌های نقد حضور اجتماعی افراد را از توجه به لذت‌های مادری غافل می‌کرد. گفتنی است در برنامه اول توسعه مصوب سال ۱۳۶۸ ذیل بند کنترل جمعیت، راهکارهای قابل تأملی آمده که یکی از آنان افزایش اشتغال زنان بود!
۳- پزشکان چه می‌گویند؟
پزشکان بهترین سن برای مادر شدن را ۱۸ تا ۲۴ سالگی می‌دانند. فاصله زیاد میانگین سنی نخستین بارداری زنان در کشور با بازه سنی مطلوب خبر خوبی نیست، چون عوارضی مانند افزایش احتمال ناباروری، فرصت کمتر برای داشتن فرزندان بیشتر، بالا رفتن احتمال کاهش کیفیت باروری، پایین آمدن شانس استفاده از روش‌های کمک‌باروری و… را در پی دارد. از نظر تربیتی نیز فاصله بیشتر سن والدین با فرزند فاصله بین نسلی را افزایش و ارتباط‌گیری را مشکل‌تر می‌کند.
۴- از عوارض دیر «بله» گفتن!
در دهه ۶۰ میانگین سن ازدواج زنان، ۱۹.۸ سال بوده که در انتهای دهه ۹۰ به ۲۴.۸ رسیده. دلایل متعددی برای این افزایش وجود دارد. بدیهی است تا عوامل افزایش سن ازدواج وجود دارد، انتظار کاهش سن مادر شدن نابجاست. از بین عوامل مختلف مانع ازدواج بهنگام نقش عوامل اقتصادی و تغییر سبک شروع زندگی زوجین نسبت به گذشته پررنگ‌تر است.
۵- پدر و مادر شدن خرج دارد
ترس از موانع اقتصادی نقش بالایی در تاخیر تصمیم به فرزنددار شدن دارد. مقوله احساس ناامنی اقتصادی امر مهمی است اما باید گفت تصور اینکه تصمیم به بچه‌دار شدن باید پس از اطمینان از رفاه آینده فرزند باشد تصور نادرستی است. خانواده‌های زیادی با فرهنگ قناعت و اعتماد به وعده خداوند مبنی بر تامین رزق و روزی فرزندان (آیه ۳۱ سوره اسرا) بچه‌دار می‌شوند و خود را از موهبت پدر و مادر شدن در جوانی محروم نمی‌کنند.
۶- دورهای‌مان را بزنیم!
افزایش فاصله بین ازدواج و پدر و مادر شدن به میانگین ۴ سال رسیده. بسیاری از زوجین معتقدند فرزنددار شدن محدود شدن در کار و تفریح است و باید دورهای‌شان را برنند و سفرهای‌شان را بروند و پروژه بچه‌دار شدن را به آینده نامعلوم موکول کنند. بسیاری از جوانان امروز بچه را وبال گردن می‌دانند نه سرمایه و ثمره زندگی خود.
۷- فریز کردن آینده!
آنچه گفته شد موجب شده بسیاری از بارداری‌ها به بعد از ۳۰ سالگی زنان موکول شود. پزشکان معتقدند بارداری پس از ۳۰ سال بویژه پس از ۳۵ سال احتمالا با افزایش ریسک ناباروری و کاهش کیفیت نطفه همراه است. از این رو به بانوانی که به هر دلیلی تصمیم دارند بارداری را به نیمه دوم ۳۰ سالگی به تاخیر بیندازند توصیه می‌کنند به بانک ذخیره تخمک مراجعه کنند و برای ذخیره تخمک‌های فریز شده خود اقدام کنند تا در زمان پیدا کردن آمادگی باروری، گرفتار مشکلات ناباروری نشوند. در حال حاضر مراکز متعددی در کشور این خدمات را انجام می‌دهند.
۸- تشویق زرنگ‌ترها
به تازگی وزارت ورزش و جوانان برای تشویق جوانان به ازدواج طرحی ابتکاری را در پیش گرفته. وحید یامین‌پور، معاون وزیر ورزش و جوانان در این باره به ایسنا گفت: «وام ازدواج برای سال آینده با افزایش ۶۵ درصدی، ۳۵۰ میلیون برای پسران زیر ۲۵ سال و دختران زیر ۲۳ سال و ۳۰۰ میلیون تومان برای سایرین خواهد بود».
این طرح در راستای قانون جوانی جمعیت اجرایی خواهد شد. البته مهم است اجرای این طرح در دست‌اندازعدم همکاری بانک‌ها دچار تعلل و توقف نشود و سرخوردگی ایجاد نکند.