دانشمندان پاسخ دادند: اول مرغ بود یا تخم مرغ؟

اول صبح؛ معمای همیشگی «اول مرغ بود یا تخم مرغ؟» حالا با کشف جدیدی در دنیای زیست‌شناسی، به پاسخ نزدیک‌تر شده است. پژوهشگران دانشگاه ژنو، با مطالعه بر روی یک موجود تک‌سلولی، به شواهدی دست یافتند که نشان می‌دهد مکانیسم‌های پیچیده‌ای که منجر به تشکیل تخم و رشد جنین می‌شوند، حتی قبل از پیدایش اولین حیوانات روی زمین وجود داشته‌اند. این یافته، درک ما از فرایند تکامل را عمیق‌تر کرده و به ما می‌گوید که ریشه‌های این پدیده به اعماق تاریخ حیات برمی‌گردد.

در سال ۲۰۱۷، در رسوبات دریایی اطراف هاوایی، گونه‌ای باستانی از موجودات تک‌سلولی به نام کروموسفائرا پرکینسی کشف شد. مطالعات نشان داد که این موجود که بیش از یک میلیارد سال قدمت دارد، توانایی تشکیل ساختارهای چندسلولی پیچیده‌ای را داشته است. این ساختارها شباهت قابل توجهی به مراحل اولیه رشد جنینی حیوانات دارند. این کشف، شواهدی قوی مبنی بر وجود مکانیسم‌های رشد پیچیده در موجودات تک‌سلولی بسیار قدیمی ارائه می‌دهد و به ما کمک می‌کند تا ریشه‌های تکامل حیات را بهتر درک کنیم.

تصاویر رشد چند سلولی کروموسفائرا پرکینسی

کشف شگفت‌انگیز پژوهشگران نشان داد که کروموسفائرا پرکینسی پس از رسیدن به اندازه مشخص، به جای ادامه‌ی رشد، به تقسیم سلولی می‌پردازد و کلونی‌هایی چندسلولی تشکیل می‌دهد که شباهت زیادی به جنین‌های حیوانات دارند. نکته‌ی حائز اهمیت این است که این کلونی‌ها از دو نوع سلول متمایز ساخته شده‌اند که در موجودات تک‌سلولی، پدیده‌ای بی‌سابقه محسوب می‌شود. این کشف، مرزهای شناخت ما از تکامل حیات را گسترش داده است.

اول مرغ بود یا تخم مرغ

اومایا دودین، سرپرست این تحقیق، معتقد است که رفتار این موجود تک‌سلولی نشان می‌دهد فرایندهای پیچیده‌ای مانند تمایز سلولی و هماهنگی سلولی که در موجودات چندسلولی مشاهده می‌شود، ریشه در گذشته‌ای بسیار دورتر از پیدایش اولین حیوانات دارد. این کشف، شواهد محکمی مبنی بر وجود برنامه‌های ژنتیکی پیچیده برای رشد و تکامل، حتی در موجودات تک‌سلولی بسیار قدیمی، ارائه می‌دهد.

شباهت‌های جالب با رشد جنینی حیوانات

یکی از یافته‌های حیرت‌انگیز این پژوهش، شباهت ساختاری شگفت‌انگیز کلونی‌های تشکیل شده توسط کروموسفائرا پرکینسی به مراحل اولیه رشد جنینی در حیوانات است. تحلیل‌های ژنتیکی و ساختاری نشان می‌دهند که الگوهای تقسیم سلولی و تشکیل ساختارهای سه‌بعدی در این موجود تک‌سلولی، به طور قابل توجهی با مراحل ابتدایی رشد جنینی در موجودات پیچیده‌تر همخوانی دارد. این شباهت‌ها، پرسش‌های جدیدی را در مورد منشأ و تکامل چندسلولی مطرح می‌کنند.

اول مرغ بود یا تخم مرغ

تحلیل‌های ژنتیکی دقیق از کلونی‌های چندسلولی کروموسفائرا پرکینسی، شواهدی قوی از وجود برنامه‌های ژنتیکی پیچیده ارائه کرده است که وظیفه کنترل رشد و توسعه‌ی چندسلولی را بر عهده دارند. جالب توجه است که این برنامه‌های ژنتیکی، بسیار پیش‌تر از پیدایش اولین حیوانات روی زمین شکل گرفته‌اند. این کشف، به سوال قدیمی اول مرغ بود یا تخم مرغ پاسخ روشنی می‌دهد و نشان می‌دهد که فرآیندهای بنیادی مرتبط با تخم‌گذاری و رشد جنینی، ریشه در دوران تک‌سلولی‌ها دارد.

نتیجه‌گیری: پرسش تاریخی به جواب رسید

مطالعه منتشر شده در مجله‌ی نیچر به یکی از پرسش‌های بنیادین زیست‌شناسی، پاسخ روشنی می‌دهد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که فرایندهای مرتبط با تشکیل تخم و رشد جنینی، بسیار پیش‌تر از پیدایش موجودات پیچیده مانند مرغ‌ها، در موجودات تک‌سلولی وجود داشته است. به عبارت دیگر، تخم‌مرغ‌ها قبل از مرغ‌ها به وجود آمده‌اند. این کشف، درک ما از تکامل حیات و گذار از حالت تک‌سلولی به چندسلولی را عمیق‌تر می‌کند.

این کشف نه تنها به تاریخ تکامل حیات در کره زمین روشنایی می‌بخشد، بلکه به‌طور بالقوه می‌تواند به کشفیات جدید در زمینه‌های زیست‌شناسی و ژنتیک منجر شود.