چرا بلندترین قلۀ جهان هر سال بلندتر میشود؟
وقتی رودخانه‌ها سنگ‌های عظیم را از ارتفاعات پایین میآورند یا زمین را فرسایش می‌دهند، این اتفاق درست مثل خالی کردن بار اضافه از کشتی عمل می‌کند و باعث میشود که کوهستان «بالاتر» برود!
اول صبح؛ تقریباً ۵۰ میلیون سال است که کوه اورست، به عنوان بلندترین کوه جهان در حال رشد بوده است. قله این کوه که در زبان تبتی چومولونگما یا در زبان نپالی ساگارماتا نیز نامیده میشود، بخشی از رشته‌کوه هیمالیا است که با برخورد صفحه تکتونیکی زیر شبه‌قاره هند با بقیه آسیا، بالا رفته است.
جین جن دای، زمین‌شناس دانشگاه علوم زمین چین در پکن می‌گوید: «اگرچه کوه‌ها از نظر ما ممکن است ساکن به نظر برسند، اما در واقع مدام در حال حرکت هستند.» برخی از این حرکات دائمی برای دانشمندان تعجب‌آور است.
کاشف به عمل آمده که اورست سریع‌تر از حد انتظار در حال بلندتر شدن است، حتی سریع‌تر از بسیاری از همتایان هیمالیایی خود. در یک مطالعه جدید که روز دوشنبه در مجله Nature Geoscience (علم زمین طبیعت) منتشر شده، دای و سایر محققان اعلام کردند دلیل این رشد سریع را کشف کرده‌اند.
به نظر می‌رسد دلیل ناملموس آن فرسایش ناشی از ادغام رودخانه‌هایی است که در حدود ۷۵ کیلومتر دورتر از اورست قرار دارند. رودخانه‌ها در کوه‌های شیب‌دار مانند هیمالیا، مقادیر زیادی سنگ را از رشته‌کوه با خود می‌برند. شاید در ظاهر به نظر برسد این فرآیند تأثیر منفی بر ارتفاع کوه می‌گذارد، اما در واقع تأثیر معکوس بر پوسته زمین می‌گذارد.
آدام اسمیت، یکی از نویسندگان این مطالعه و زمین‌شناس دانشگاه کالج لندن می‌گوید: «کمی شبیه خالی کردن محموله از کشتی است. کشتی سبک‌تر میشود و کمی بالاتر شناور میشود. به طور مشابه، وقتی پوسته سبک‌تر شود، می‌تواند کمی بالاتر شناور شود، بالای گوشته سیاره.»
محققان با استفاده از مدل‌های رایانه‌ای دریافتند که فرسایش زیاد رودخانه‌های باستانی و امروزی، رشد اورست را افزایش داده و هر سال حدود دو میلی‌متر به ارتفاع آن اضافه می‌کند که در مجموع ۱۵ تا ۵۰ متر به آن اضافه شده است.
الیزابت دینگل، زمین‌ریخت‌شناس دانشگاه دورهام انگلستان می‌گوید: «تاثیرات رودخانه‌ای دیگری نیز وجود دارد که در هیمالیا اتفاق افتاده است. جالبست بدانیم آیا اثرات مشابه در جاهای دیگری حفظ شده یا در سایر رشته‌کوه‌های فعال از نظر زمین‌ساختی به طور گسترده‌تری اتفاق می‌افتند.» یافته‌ی دیگر این تیم این بود که قله‌های دیگر نزدیک اورست از جمله لوتسه و ماکالو، چهارمین و پنجمین قله‌های بلند زمین نیز به دلیل همین روند در حال افزایش ارتفاع هستند.
از نظر فیزیکی، اورست بالاترین ارتفاع زمین است و صرفاً به دلیل قامتش اهمیت بسیار زیادی دارد. از نظر فرهنگی، اورست برای جوامع محلی شِرپا و تبتی مقدس است. در سطح جهانی، اورست نماد چالش نهایی و مظهر استقامت انسان و انگیزه فراتر رفتن از محدودیت‌های درک‌شده است.