طرح‌های باورنکردنی برای تلسکوپ‌های آینده؛ از دهانۀ ماه تا مثلث لیزری

اول صبح؛ دانشمندان می‌خواهند تلسکوپ‌هایی را برای قرار گرفتن روی ماه بسازند تا زاویه دید گسترده‌تری را نسبت به «تلسکوپ فضایی جیمز وب» ارائه دهند.

با خیره شدن به ماه ممکن است یک صورت یا یک پنیر گرد را ببینید، اما برخی از ستاره‌شناسان آن را یک هدف ایده‌آل برای تلسکوپ غول‌پیکر بعدی می‌بینند.

ستاره‌شناسان در حال حاضر در حال تهیه کردن نقشه‌ها و ارائه دادن پیشنهادات هستند. برخی از آن‌ها نیز به دریافت بودجه از ناسا علاقه دارند.

یکی از طرح‌های ارائه‌شده، ساخت یک بشقاب رادیویی غول‌پیکر را پیشنهاد می‌کند که دهانه کاملی را در سمت دور ماه می‌پوشاند.

یک طرح دیگر شامل مثلث بزرگی از لیزرها برای تشخیص دادن امواج در فضا-زمان و ردیابی آن‌ها در برخوردهای دوردست سیاه‌چاله‌ها و ستاره‌های بزرگ مرده است.

طرح بعدی، استفاده کردن از موشک بزرگ «استارشیپ» (Starship) شرکت «اسپیس‌ایکس» (SpaceX) برای پرتاب یک رصدخانه بزرگ‌تر و قوی‌تر از «تلسکوپ فضایی جیمز وب» است.

«جوزف سیلک» (Joseph Silk) اخترفیزیک‌دان انگلیسی-آمریکایی پس از ملاقات با سایر حامیان طرح تلسکوپ قمری و صحبت کردن درباره برنامه‌های خود در نشست «انجمن نجوم آمریکا» گفت: آینده، ماه است.

این کار شبیه به یک فیلم علمی-تخیلی به نظر می‌رسد، اما ستاره‌شناسان بسیار جدی هستند. برخی از آن‌ها معتقدند که در دهه آینده می‌توانند سخت‌افزار خود را به ماه برسانند.

ناسا حتی یک رصدخانه رادیویی مینیاتوری را به همراه فرودگر قمری «اودیسیوس» (Odysseus) شرکت «اینتویتیو مشینز» (Intuitive Machines) پرتاب کرد و آن را روی ماه فرود آورد. این آزمایش، بخشی از یک طرح بزرگ‌تر برای ساخت مجموعه گسترده‌ای از آنتن‌های رادیویی در سمت دور ماه است.

پروژه‌های دیگر نیز امیدوارند که برنامه ناسا به نام «خدمات تجاری باربری به ماه» (CLPS) عملی شود. این برنامه، راهبرد اصلی ناسا برای ماه در قرن بیست و یکم است. ناسا در این برنامه، از شرکت‌های خصوصی گوناگون حمایت مالی می‌کند تا فضاپیماهای مقرون‌به‌صرفه را توسعه دهند و سپس، سوار آن فضاپیماها می‌شود.

«جک برنز» (Jack Burns) اخترفیزیک‌دان و استاد «دانشگاه کلرادو بولدر» (CU Boulder) که تلاش‌های رصدخانه رادیویی را سرپرستی می‌کند، گفت: با این روش می‌توان کارها را بسیار سریع‌تر از زمانی انجام داد که فقط به ناسا یا سایر آژانس‌های فضایی دیگر برای انجام دادن همه کارها تکیه شود.

برنز خاطرنشان کرد که شرکت‌های خصوصی با سرعت بخشیدن به توسعه وسایل پرتاب و فرود، طی سه دهه آینده می‌توانند چندین پروژه آزمایشی و در نهایت رصدخانه‌های کامل را به ماه ببرند.

سیلک گفت: تلسکوپ‌های قمری، دری را به روی عصر جدیدی از اکتشافاتات بزرگ فضایی باز می‌کنند. به عنوان مثال، اگر می‌خواهید حیات بیگانه را کشف کنید، راه حل آن در ماه است.

چرا باید تلسکوپ‌ها را روی ماه قرار دهیم؟ دانشمندان دلیل خوبی را برای خارج کردن تلسکوپ‌های خود از این سیاره دارند.

ستاره‌شناسانی که لنزها و آنتن‌های خود را از روی زمین به سمت کهکشان‌ها، سیاره‌ها یا سیاه‌چاله‌های دور می‌چرخانند، ناامید می‌شوند. آن‌ها باید از میان انحرافات غلیظ اتمسفر نگاه کنند، رگه‌های چشمک‌زن را از ماهواره‌های متعدد ببینند یا به انتشارات رادیویی ماهواره‌ها توجه داشته باشند. حتی تلسکوپ فضایی هابل که به دور زمین می‌چرخد نیز از تداخل ماهواره‌ای در امان نیست.

تنها تعداد محدودی از فرکانس‌های رادیویی بدون مخدوش شدن از جو زمین عبور می‌کنند. این آشفتگی اتمسفر، دریافت انتشارات رادیویی را که از اولین مراحل کیهان می‌رسند، برای تلسکوپ‌های زمینی دشوار می‌سازد.

در مقابل، ستاره‌شناسان از روی ماه می‌توانند هم از جو و هم از ماهواره‌ها فرار کنند. این قابلیت، در را به روی دنیای جدیدی از امکانات باز می‌کند.