معمای یک کهکشان دور که دارد درخشان‌تر می‌شود
به تازگی درخشش اسرارآمیز یک کهکشان دور شناسایی شده است که گمان می‌رود ناشی از سقوط مواد در سیاهچاله بزرگ باشد.
اول صبح؛ درخشش اسرارآمیز یک کهکشان بسیار بسیار دور در قلب منظومه ستارگان و بیدار شدن ناگهانی یک سیاهچاله غول‌پیکر با جرم یک میلیون برابر خورشید؛ این رویدادی است که به تازگی شناسایی شده است.
دهه‌ها رصد منجر به یافتن هیچ چیز قابل‌توجهی درباره این کهکشان دور در صورت فلکی سنبله نشده بود، اما این وضعیت در پایان سال ۲۰۱۹ تغییر کرد، زمانی که ستاره‌شناسان متوجه افزایش چشمگیر درخشندگی آن شدند که تا به امروز ادامه داشته است.
اکنون محققان بر این باورند که شاهد تغییراتی هستند که پیش از این هرگز دیده نشده بود، چرا که این سیاهچاله در هسته‌ی کهکشان، همزمان با فروریختن مقادیر زیادی مواد در آن، نور شدید کیهانی را به نمایش گذاشته است.
دکتر پائولا سانچز سائز، ستاره‌شناس ستاد رصدخانه جنوبی اروپا در گارچینگ، آلمان گفته: «ما این منبع را لحظه‌ای که شروع به نشان دادن این تغییرات در درخشندگی کرد، کشف کردیم. این نخستین باری است که ما این تغییر را در زمان واقعی می‌بینیم.»
این کهکشان که SDSS1335+0728 نام دارد و در فاصله ۳۰۰ میلیون سال نوری از ما قرار گرفته، در دسامبر ۲۰۱۹ وقتی رصدخانه‌ای در کالیفرنیا به نام تأسیسات سیار زوئیکی افزایش ناگهانی درخشندگی آن را ثبت کرد، به ستاره‌شناسان نشان داده شد.
این هشدار موجب برانگیختن مشاهدات جدید و بررسی اندازه‌گیری‌های بایگانی شده از تلسکوپ‌های زمینی و فضایی برای درک بیشتر کهکشان و رفتار گذشته آن شد.
دانشمندان کشف کردند درخشندگی کهکشان به تازگی در طول موج‌های مادون قرمز میانی دو برابر، در اشعه ماوراء بنفش چهار برابر روشن‌تر و در محدوده اشعه ایکس دست‌کم ۱۰ برابر روشن‌تر شده است.
این که چه چیزی سبب این روشن شدن ناگهانی شده، مشخص نیست، اما محققان می‌گویند محتمل‌ترین توضیح، ایجاد یک «هسته کهکشانی فعال» است، جایی که یک سیاهچاله وسیع در مرکز یک کهکشان شروع به مصرف فعال مواد اطراف می‌کند.
هسته‌های فعال کهکشانی، طیف وسیعی از نور را منتشر می‌کنند، چون گاز اطراف سیاهچاله گرم می‌شود و می‌درخشد و ذرات گرد و غبار اطراف، برخی از طول‌موج‌ها را جذب می‌کنند و برخی دیگر را دوباره ساطع می‌کنند.
اما این تنها امکان نیست. این تیم شکل عجیبی از رویداد اختلال جزر و مدی را رد نکرده است، یک عبارت بسیار محدود برای توصیف ستاره‌ای که پس از سرگردانی بیش از حد نزدیک به یک سیاهچاله از هم پاشیده می‌شود.
رویدادهای اختلال جزر و مدی معمولاً کوتاه هستند و یک کهکشان را بیش از چند صد روز روشن نمی‌کنند، اما اندازه گیری‌های بیشتری برای ردیابی این فرآیند باید انجام شود.
سانچز-سائز گفته است: «با داده‌هایی که در حال حاضر داریم، تشخیص اینکه کدام یک از این سناریوها واقعی است، غیرممکن است. ما باید مدام منبع را زیر نظر داشته باشیم.»