سنگ‌های قطب شمال چه رازی را دربارۀ گذشتۀ این سرزمین فاش می‌کنند؟
سنگ‌هایی که از زیر یخ‌های گرینلند استخراج شده‌اند، داستان شگفت‌انگیزی دربارۀ گذشتۀ این سرزمین یخ زده برای گفتن دارند.
اول صبح؛ طولانی‌ترین هسته سنگ که تاکنون از زیر لایه یخی ضخیم گرینلند استخراج شده، دربردارنده سرنخ‌هایی درباره سرعت ذوب شدن پوشش منجمد این جزیره با گرمایش سیاره زمین است.
ذوب شدن صفحات یخی گرینلند یکی از عوامل مهم بالا رفتن سطح دریاها است. بسیاری از محققان تلاش کرده‌اند تا با حفاری در یخ‌های گرینلند از طریق شناخت تاریخچه محیط زیستی این منطقه، گذشته و آینده این صفحات یخی را مورد بررسی قرار دهند.
اما به علت مشکلات فنی موجود، تعداد بسیار معدودی از کمپین‌های حفاری موفق شده‌اند به زیر صفحه یخی رسیده و بستر سنگی زیر یخ‌ها را کاوش کنند.
پروژه هفت میلیون دلاری «گرین‌دریل» با استفاده از جدیدترین تجهیزات در سال جاری موفق به این کار شد. با اجرای این پروژه از میان ۵۰۹ متر از یخ گرینلند در منطقه‌ای موسوم به «گنبد پرودو» حفاری و ۷.۴ متر از رسوبات و سنگ منجمد استخراج شد.
آنالیز اولیه این سنگ‌ها و رسوبات مرتبط با آن حاکی است که در برهه‌ای از زمان در سه میلیون سال گذشته، مواد موجود در این هسته سنگی در معرض هوا بوده است. معنی این مساله آن است که یخ‌های بالای آن دستکم بطور موقتی ذوب شده بودند.
این کار تحقیقاتی به مطالعات اندک اما فزاینده در گذشته در استفاده از سنگ بستر (bedrock) گرینلند برای روشن کردن ناپایداری یخ‌های بالای آن در گذشته، می‌افزاید. این اولین بار در مدت چند دهه گذشته است که چنین موادی از بستر سنگی گرینلند استخراج و جمع آوری شده است.
«الی بالتر- کندی» زمین‌شناس در موسسه «لامون – دورتی» در نیویورک می‌گوید: این سنگ‌ها حاوی اطلاعات زیادی درباره شرایط گذشته است.
وی یافته‌های اولیه این پروژه حفاری موسوم به پروژه «گرین‌دریل» را روز ۱۱ دسامبر در نشست اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا در سانفرانسیسکو کالیفرنیا ارائه داد.
محققان برای پی بردن به اینکه آیا یک موقعیت مکانی مشخص در گذشته دارای پوشش یخی بوده است، به دنبال ایزوتوپ‌های رادیواکتیو می‌گردند که در سنگ‌ها در زمان تماس با هوا و اشعه‌های کیهانی ساخته می‌شوند.
میزان ایزوتوپ «بریلیوم -۱۰» کشف شده معادل حدود ۴۰ هزار سال تماس با هوا است. این مدت تماس با هوا می‌تواند یک برهه مداوم بوده یا به احتمال بیشتر مدت‌های متناوبی در طول مدت چند میلیون سال گذشته باشد.
محاسبات محققان حاکی از این است که اگر منطقه «گنبد پرودوم» واقعا عاری از یخ بوده است – چه برای مدت‌های کوتاه یا مدتی طولانی - در این صورت گرینلند باید به اندازه‌ای ذوب شده باشد که منجر به بالا آمدن سطح جهانی آب دریاها بین ۱۹ تا ۷۳ سانتی‌متر شده باشد.