خرپشته‌ای که برندۀ جایزۀ معماری شد/ تصاویر
احتمالا کلمۀ «خرپشته» برای خیلی از ما یادآور یک فضای غیر قابل سکونت است که فقط می‌تواند نوعی انبار برای خرت و پرت‌های اضافی باشد؛ اما یک پروژۀ معماری در شهر اصفهان توانسته است خرپشته را به چیزی کاملا متفاوت تبدیل کند.
اول صبح؛ پشت بام در گذشته برای مردم ایران و خصوصا ساکنان حاشیۀ کویر، بخشی از محل سکونت بود؛ جایی برای قرار گرفتن در معرض نسیم‌های خنک شامگاهی، جایی برای خوابیدن و به آسمان نگریستن.
مدت‌هاست که پشت‌بام‌ها اغلب به جایی برای قرار گرفتن تاسیسات و اشیاء زائد تبدیل شده‌اند، اما خیلی‌ها هم تمایل دارند که این فضا را دوباره به محلی برای سکونت، سرسبزی و آسایش تبدیل کنند.
قبل از بازسازی
پروژۀ «خرپشته» که توسط یک استودیوی معماری ایرانی بر روی پشت‌بام یک ساختمان دو طبقه در شهر اصفهان و در نزدیکی میدان نقش‌جهان اجرا شده، نمونه‌ای درخشان از این توجه دوباره به پشت‌بام است؛ پروژه‌ای که در عین داشتن ویژگی‌های مدرن، با استفاده از مصالح خاص و نوع طراحی‌اش، حال و هوای پشت‌بام‌های سنتی را نیز در خودش حفظ کرده است.
این پروژه که در سال ۱۳۹۹ اجرا شده است، توانست در سال ۱۴۰۰ به مرحلۀ پایانی «جایزۀ معمار» راه پیدا کند و رتبۀ سوم «جایزه معماری و معماری داخلی ایران» را نیز در بخش بازسازی ساختمان به دست بیاورد.
معماران برای رسیدن به این نتیجۀ مطلوب، تا حد امکان تاسیسات اضافی مانند کولرها را حذف یا ساماندهی دوباره کردند.
دیوار سراسر شیشه‌ای خرپشته، فضایی نورانی و چشم‌اندازی تماشایی در اختیار ساکنان قرار می‌دهد و علاوه بر این‌ها جلوۀ مدرنی به بنا می‌بخشد.
در عین حال، استفاده از آجر برای پوشاندن دیوارها و کف، مهم‌ترین عاملی است که احساس گرما و اصالت را به فضای خرپشته وارد کرده است.
ضمنا علاوه بر نوری که از سمت در شیشه‌ای وارد می‌شود، یک نورگیر کوچک در انتهای خرپشته تعبیه شده که افزون بر روشن کردن آشپزخانۀ کوچکِ آن، نوعی بازی زیبای نور و سایه را در ساعات مختلف روز پدید می‌آورد.
وقتی تصاویر مربوط به قبل از بازسازی را نگاه می‌کنیم، می‌توانیم ارزش و اهمیت این طراحی را بهتر درک کنیم: تبدیل زشتی و بی‌قاعدگی محض به سکون و آرامشی ناب و ساده. چیزی که به قول خود معماران یادآور این عبارات سهراب سپهری است: «در پست و بلند بام وزشی انسانی بود، نفس بود، هوا بود، اصلا فراموش می‌شد که بام پناهی است برای آدمی که از باران و آفتاب بیم دارد».
