اژدهای شنی؛ فسیل ۱۰۰ میلیون‌ساله که در صحرا پیدا شد
دوره کرتاسه به‌خاطر تیتان‌های ماقبل تاریخش مانند تیرانوسوروس رکس و تریسراتوپس به عنوان آخرین عصر دایناسورها شناخته‌شده است.
اول صبح؛ از ۱۴۵ میلیون سال پیش تا ۶۶ میلیون سال پیش، جهان شاهد پایان برخی از بزرگترین گونه‌های زمینی و فروپاشی ابرقاره پانگه‌آ بوده است.
شواهد این دوره بیولوژیکی غنی را می‌توان در سراسر سیاره، به ویژه در حوضه نِمِگت در صحرای گوبی مغولستان یافت. امروزه این منظره بی‌ثمر به نظر می‌رسد، اما حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش، سرشار از حیات بود.
بر اساس مطالعه‌ای که روز ۱۵ ژوئیه در مجله دیرین‌شناسی مهره‌داران منتشر شد، سال ۲۰۱۸، در یک مأموریت دیرین‌شناسی در این محیط خشک، در جستجوی شکار فسیل، حفاری‌هایی انجام شد. چیزی نگذشت که تکه‌های استخوان‌های اندام عقبی پیدا شد و محققان متوجه شدند این استخوان‌ها با هیچ یک از یافته‌های قبلی مطابقت ندارند.
استخوان‌های کوچک اندام عقبی یک ترودونتید در مغولستان کشف شد
به گفته دانشگاه برکلی، محققان می‌دانستند این استخوان‌ها متعلق به گونه‌ای از تروودونتید است، نوعی دایناسور کوچک شبیه فاخته‌ی دونده که زمانی تصور می‌شد اجداد باستانی پرندگان امروزی است. اما، وقتی استخوان‌ها با سایر گونه‌های شناخته‌شده مقایسه شد، چند تفاوت کلیدی پیدا شد. نخست اینکه، تارسومتاتارسوس (یک استخوان بلند در پا) این حیوان در قیاس با دایناسورهای دیگر که به سرعت روی پاهای عقب خود می‌دویدند، بسیار باریک است.
به گفته محققان، این گونه احتمالاً به سرعت می‌دویده و این ویژگی سبب می‌شده برای شکار پستانداران و فرار از شکارچیان «چابک» به خوبی سازگار شده باشد.
بر اساس این مطالعه، استخوان‌های فسیل‌شده نیز کوچک‌تر بودند و برخی ویژگی‌های کلیدی انگشتان پا را نداشتند. این گونه جدید بود و هارنادراکو پریما (Harenadraco prima) نام گرفت.
نام این جنس ترکیبی از کلمات لاتین harena (شن) و draco (اژدها) است. نام گونه «پریما» در لاتین به معنای «نخستین» است، یعنی این تاکسون نخستین تروودونتید از سازند بارونگویوت است.
بازسازی یک دایناسور تقریباً پرنده‌مانند با پاهای پشتی باریک که برای شکار سریع طعمه عالی است
سازند بارونگویوت (Baruungoyot) دارای جانوران مهره‌دار متنوع و سرشار از دایناسورها است. یک استثنا در این مورد تروودونتیدای (Troodontidae) بود، زیرا هارنادراکو (Harenadraco) نخستین تروودونتید گزارش‌شده از سازند بارونگویوت است و هر یک از دو سازند دیگر چندین گونه تروودونتید داشته‌اند.
به نقل از محققان، قبلاً تصور می‌شد فقدان گونه «اژدهای شنی» در این منطقه زمین‌شناسی به این دلیل است که تروودونتیدها در دوره کرتاسه پسین اینجا زندگی نمی‌کردند. اکنون، کشف نخستین اژدهای شنی نشان می‌دهد «شکاف» موجود در سوابق دیرین‌شناسی صرفاً به دلیل پیدا نشدن استخوان‌ها بوده، نه به این دلیل که آن‌ها وجود نداشتند!
بر اساس این مطالعه، فسیل‌های هارنادراکو «شکننده» بودند و شاید به همین دلیل، استخوان‌های دیگر هنوز پیدا نشدند.
حوضه نمگت در شمال غربی صحرای گوبی در جنوب مغولستان است.