مومیایی ترسناکی که ۳۵۰۰ سال در حالت «جیغ» مانده است

اول صبح؛ مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که این زن اهل مصر باستان، در اثر یک درد شدید جان سپرده است و آخرین جیغش به مدت ۳۵۰۰ سال روی صورت مومیایی شده‌اش حفظ شده است. این مومیایی که به «زن جیغ‌کشنده» معروف است، اخیرا مورد عکس‌برداری سی‌تی‌اسکن قرار گرفته است.

محققان دریافته‌اند که این زن با مواد گرانبهای وارداتی مومیایی شده و تمام اندام‌های داخلی‌اش سالم مانده‌اند که نشان‌دهنده روش منحصر به فردی از نگهداری جسد است.

سحر سلیم، رادیولوژیست مومیایی در بیمارستان دانشگاه قاهره می‌گوید: «شیوه‌های مومیایی کردن در مصر باستان هنوز هم پر از راز است. به طور معمول، سالم ماندن اندام‌ها نشانه‌ی مومیایی‌سازی ضعیف یا غفلت‌آمیز است، اما زن جیغ‌کشنده به طرز چشمگیری سالم مانده است».

سلیم می‌گوید: «این موضوع برای من تعجب‌آور بود، زیرا روش کلاسیک مومیایی‌سازی در دوره پادشاهی جدید شامل خارج کردن تمام اندام‌ها به جز قلب بود».

باستان‌شناسان مومیاییِ زن «جیغ‌کشنده» را به دلیل دهان باز او به این عنوان نامگذاری کرده‌اند. آن‌ها این مومیایی را در سال ۱۹۳۵ در دیرالبحری نزدیک الاقصر مصر، هنگام حفاری مقبره مردی به نام سنموت که یک معمار و مقام دولتی برجسته بوده است کشف کردند. زن جیغ‌کشنده در اتاقک تدفینی مجاور دفن شده و احتمالاً یکی از اعضای نزدیک خانواده سنموت بوده است.

تصویر سی‌تی‌اسکن مومیایی «زن جیغ‌کشنده»؛ با کلاه‌گیسی از برگ‌های نخل و دهانی که از شدت درد باز مانده است

این مومیایی با یک کلاه گیس سیاه و دو انگشتر مزین به نقش سرگین‌غلطان دفن شده بود. موهای طبیعی او نیز با حنا و سرو کوهی رنگ شده بود. میکروسکوپ الکترونی نشان داد که کلاه گیس او از برگ خرما ساخته شده است. آزمایش اشعه ایکس نیز نشان داد که کلاه‌گیس حاوی ترکیبی از کریستال‌های کوارتز، مگنتیت و آلبیت است که احتمالاً برای سفت و سیاه کردن موهای او استفاده شده است. کلاه گیس‌ها در مصر باستان معمولاً هم برای اهداف تدفین و هم در زندگی روزمره استفاده می‌شدند.

هنگامی که زن جیغ‌کشنده در تابوت پیدا شد، دهانش باز بود و به پشت روی زمین خوابیده بود، پاهایش کشیده شده بود و دست‌هایش روی کشاله رانش قرار داشت.

سلیم و سامیا المرحانی، از وزارت گردشگری و آثار باستانی مصر، دریافتند که راز حفظ این مومیایی احتمالاً در مومیایی‌سازی مجلل او نهفته است. آن‌ها با استفاده از طیف‌سنجی مادون قرمز، آثار صمغ درخت سرو کوهی و کندر را کشف کردند که محصولات لوکس و احتمالاً وارداتی از شرق مدیترانه و شرق آفریقا یا جنوب عربستان بوده‌اند. رزین و کندر از پوسیدگی بدن ناشی از باکتری‌ها و حشرات جلوگیری می‌کنند.

مومیایی با دو طلسم به شکل سوسک سرگین‌غلطان دفن شده بود

سلیم می‌گوید: «باز شدن دهان معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات فک در هنگام خواب یا پس از مرگ دچار ضعف و زوال می‌شوند. به همین دلیل برای بستن دهان متوفی، مومیایی‌کننده‌ها اغلب فک پایین را با پارچه به جمجمه می‌پیچیدند».

اما این مورد متفاوت بود: دهان باز زن جیغ‌کشنده به دلیل مرگ دردناک بوده است. سلیم می‌گوید: «حالت چهرۀ جیغ‌کشنده این مومیایی را می‌توان به عنوان اسپاسم جسد در نظر گرفت؛ این بدان معنی است که زن در اثر درد شدید جیغ کشیده و مرده است. اسپاسم جسد زمانی رخ می‌دهد که عضلات درست قبل از مرگ منقبض می‌شوند و این باعث سفت شدن آن‌ها می‌شود. این وضعیت می‌تواند در مواردی مانند مرگ ناشی از ضرب و جرح، خودکشی یا غرق شدن رخ دهد». اما اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) از زن جیغ‌کشنده علت مرگ او را نشان نداد.

با این حال، تصاویر دو بعدی و سه‌بعدی حاصل از اسکن CT اطلاعاتی در مورد قد، سن و شرایط پزشکی زن ارائه کرد و نشان داد که او حدود ۱.۵ متر قد داشته است. همچنین مفصل بین دو استخوان لگن او که با افزایش سن تغییر می‌کند، نشان داد که او در زمان مرگ حدودا ۴۸ساله بوده است. استخوان‌های ستون فقرات او نیز نشان داد که احتمالا او آرتروز خفیفی داشته است. این زن چند دندان از دست داده بود که احتمالاً درست قبل از مرگ از دست رفته بودند.

سلیم و تیم او امیدوارند که پیشرفت‌های تکنیک‌های علمی بتواند اطلاعات بیشتری در مورد این مومیایی فاش کند.

سلیم می‌گوید: «بدن سالم او مانند یک کپسول زمان بود که به ما امکان داد بدانیم او چگونه زندگی کرده، از چه بیماری‌هایی رنج می‌برده و مرگ دردناکی داشته است».

زن جیغ‌کشنده در حال حاضر در موزه مصر در قاهره نگهداری می‌شود، در حالی که تابوت و انگشترهای او در موزه متروپولیتن هنر در نیویورک به نمایش گذاشته شده‌اند.