کشف فسیل ۵۰۰ میلیون سالۀ «حلزونِ اژدها»
گمان می‌رود نمونه‌های نادر ۵۱۴ میلیون ساله‌ای که اخیرا در چین یافت شده‌اند، بقایای نرم‌تنان اولیه باشند.
اول صبح؛ نرم‌تنان امروزی از اختاپوس‌های رنگارنگ و مرموز گرفته تا صدف‌هایی با مرواریدهای رنگین‌کمانی، به اندازه تنوع‌شان زیبا هم هستند. اما به نظر می‌رسد بستگان باستانی آن‌ها شبیه ترکیبی از حلزون و اژدها بوده باشند!
موجودات نرم‌تن در آثار فسیلی نادر هستند زیرا بافت‌های آن‌ها پس از مرگ به سرعت پوسیده می‌شود. با این حال، محققان می‌گویند یک استثنای نادر را در استان یونان شرقی، در جنوب غربی چین، در فسیل‌های مربوط به حدود ۵۱۴ میلیون سال پیش یافته‌اند. تصور می‌شود این نمونه‌ها که تنها چند سانتیمتر طول دارند، بقایای یک نرم‌تن اولیه باشند.
نام این فسیل‌ها (Shishania aculeata) برگرفته از نام ژانگ شیشان، دیرین‌شناس برجسته است و کلمه لاتین «Prickly» نشان میدهد فسیل متعلق به حیوانی مسطح شبیه حلزون است که بدنش پوشیده از خارهای توخالی و مخروطی شکل است؛ خارهایی که ظاهری شبیه به دایناسورها یا اژدهایان خاردار به آن‌ها بخشیده است.
در حالی که بسیاری از نمونه‌ها به خوبی حفظ نشدند و تنها قسمت خاردار بیرونی آن‌ها قابل‌مشاهده است، برخی دیگر آثاری از قسمت‌های خاردار در خود دارند، از جمله یک پای عضلانی در قسمت زیرین.
دکتر لوک پَری، از نویسندگان این مطالعه از دانشگاه آکسفورد گفت: «بین موارد نادری که ما برای شروع این فسیل را داشتیم، چند فسیل بکر حفظ‌شده وجود دارد که حین حفظ شدن، خیلی از بین نرفتند.»
پَری و همکارانش در مجله علم (Science) گزارش کردند که آن‌ها ردپاهایی از لوله‌های کوچک را داخل ستون فقرات پیدا کردند که نشان میدهد این خارها زمانی حاوی برجستگی‌های میکروسکوپی به نام میکروویلی بوده‌اند. به گفته محققان، اینها ماده‌ای به نام کیتین ترشح می‌کنند که خودشان ستون فقرات را شکل میدهد.
محققان معتقدند این موجود حلزون‌مانند خاردار قبل از تکامل نرم‌تنان تکامل یافته است. در نتیجه، آن‌ها می‌گویند این موجود می‌تواند به روشن کردن شکل ظاهری اجداد اولیه نرم‌تنان کمک کند؛ یک معمای دیرینه با توجه به تنوع بسیار زیاد نرم‌تنان و شمار کمی از فسیل‌های نرم‌تنان اولیه.
در حالی که تصور می‌شود آخرین اجداد مشترک همه نرم‌تن‌ها یک پوسته واحد داشته، پری می‌گوید فسیل‌های جدید یک نمای بیرونی خاردار دارند که حتی زودتر سر از درخت خانوادگی درآورده است: «فسیل جدید یک تکه دیگر از پازل است زیرا به ما نشان میدهد نرم‌تنان قبل از اینکه پوسته‌ای را تکامل دهند، چه شکلی بودند.»
به گفته او، خارها متعاقباً در شاخه‌ای از درخت خانوادگی نرم‌تنان گم شدند که سبب پیدایش موجوداتی مانند صدف، حلزون و اختاپوس شد، اما در شاخه‌ای باقی ماند که سبب پیدایش سایر نرم‌تنان از جمله کیتون‌ها/گهواره‌های دریایی شد (نرم‌تنان دریایی که خارهایی پر از زیست‌کانی دارند).
دکتر مارتین اسمیت از دانشگاه دورهام که در این تحقیق دخالتی نداشته، از این کشف استقبال کرده و گفته: «در آغاز ممکن است اهمیت این پنکیک خاردار را نادیده گرفته باشم.» او با یادآوری این که بقایایی شبیه خارهای مخروطی در دیگر رسوبات دیده، گفت: «اگر بتوانیم این [ویژگی‌ها] را در مجموعه‌های ریزفسیلی موجود تشخیص دهیم، شاید بتوانیم زمان‌بندی تکامل نرم‌تنان اولیه را با وضوح بسیار درک کنیم.»