مهم‌ترین گنج‌های دریایی که تا امروز کشف شده‌اند

اول صبح؛ خرده‌های چوب از کف شنی دریا بیرون زده‌اند و ماهی‌ها در سایه‌های آن در رفت و آمد هستند. میان تخته‌های پوسیده، استخوان‌های ملوانانی که با دشمنان یا طوفان‌ها جنگیده‌اند، در سکوت عمیق و سرد اعماق آبها آرام گرفته‌اند. نور کمی به این عمق از دریا می‌رسد، اما یک چشم تیزبین ممکن است درخشش طلا یا جواهری را در آنجا ببیند.

در واقع، همین گنجینه‌ها هستند که به ماجراجویان انگیزه داده‌اند تا برای یافتن آن‌ها در دریاها جستجو کنند.

اما امروزه قوانین در مورد اینکه چه کسی می‌تواند ادعا کند صاحب این آثار باستانی است، بسیار پیچیده‌تر شده است. باستان‌شناسان و مقامات منطقه‌ای نگرانی‌های جدی در مورد غارتگرانی دارند که ممکن است ساختار ظریف این لاشه‌های کشتی قدیمی و پوسیده را تخریب کنند. همچنین امکان دارد غارتگران این آثار را به یک مالک خصوصی بفروشند و فرصت فهمیدن تاریخچه آن‌ها و به نمایش گذاشتن آن‌ها برای عموم مردم را از بین ببرند.

به همین دلیل باستان‌شناسان و مجریان قانون دریایی تلاش می‌کنند این قطعات شکننده‌ی میراث فرهنگی را حفظ کنند.

صرف نظر از اینکه چه کسی مالک لاشه هواپیما است، ارزش میلیاردی گنجینه‌های اشیای قیمتی کشف‌شده از این کشتی‌های غرق‌شده، بی‌سابقه است. در ادامه، تعدادی از بزرگ‌ترین گنجینه‌های کشتی‌های غرق شده را معرفی می‌کنیم.

سَن خوزه در دریای کارائیب، سواحل کلمبیا

گالیون سَن خوزه‌ی نیروی دریایی اسپانیا که معمولاً «ثروتمندترین کشتی جهان» نامیده می‌شود، در حال حمل ۲۰۰ تن طلا، نقره و سنگ‌های قیمتی تراش‌نخورده بود که سال ۱۷۰۸ در جریان نبرد با کشتی‌های جنگی بریتانیا غرق شد.

برآوردهای گنجینه کشتی تا بیش از ۲۰ میلیارد دلار متغیر است. تعدادی از طرفین ادعای مالکیت لاشه کشتی را کرده‌اند: از جمله یک شرکت نجات مستقر در ایالات متحده (که ادعا کرد لاشه کشتی را سال ۱۹۸۲ پیدا کرده)، کشور کلمبیا (که گفته لاشه را در مکان دیگری در سال ۲۰۱۵ پیدا کرده)، کشور اسپانیا (که گفته هنوز هم مانند ۳۰۰ سال پیش صاحب کشتی است) و گروهی از بومیان بولیوی که می‌گویند اجدادشان مجبور شدند مقدار زیادی از بار نقره را استخراج کنند.

صرف‌نظر از ارزش واقعی گنج، قانون کلمبیا حکم می‌کند که همه آثار را نمی‌توان فروخت. سَن خوزه و گنجینه‌های آن هنوز ته دریا است و برخی باستان‌شناسان باور دارند ماندن این آثار آنجا امن‌تر است.

بام جیزِس در سواحل جنوبی نامیبیا

سال ۲۰۰۸، یک زمین‌شناس در جستجوی الماس در منطقه‌ای بود که به داشتن این سنگ‌های قیمتی شناخته‌شده بود، اما چیز دیگری پیدا کرد: یک شمش مس. در ادامه باستان‌شناسان ۲۲ تن از این شمش‌ها (که آن زمان برای تجارت ادویه‌جات استفاده میشد) و همچنین بیش از ۱۰۰ عاج فیل، یک توپ برنزی، شمشیر، اسطرلاب، مشک، زنجیر و هزاران اثر باستانی را پیدا کردند.

و همچنین طلا: بیش از ۲۰۰۰ سکه، عمدتاً اسپانیایی و با تصویر شاه فردیناند و ملکه ایزابلا و همچنین مقداری سکه ونیزی، موری، فرانسوی و سایر سکه‌ها.

این محموله به شناسایی کشتی بام جیزِس (Bom Jesus) کمک کرد، یک کشتی تجاری پرتغالی که سال ۱۵۳۳ در جریان حرکت به سمت هند گم شد. این کشتی و کل محموله‌اش نزدیک به ۵۰۰ سال دست‌نخورده ماندند. این کشتی قدیمی‌ترین و ثروتمندترین کشتی غرق‌شده‌ای است که تاکنون در سواحل جنوب صحرای آفریقا پیدا شده است.

شمش‌های مس یکی از نخستین نشانه‌های لاشه کشتی بام جیزس بود که کشف شد. در نهایت تن‌ها شمش از لاشه این کشتی حفاری شد

کشتی غرق‌شده بِلیتانگ در دریای جاوه نزدیک جزیره بِلیتانگ، اندونزی

سال ۱۹۹۸، ماهیگیران محلی که برای شکار خیار دریایی در حال غواصی بودند، یک بلوک مرجانی با سرامیک‌های تعبیه‌شده روی آن را کشف کردند. در نهایت معلوم شد این کشف یک جهاز (نوعی شناور چوبی) عربی قرن نهم و پر از ۶۰۰۰۰ قطعه دست‌ساز طلا، نقره و سرامیک سلسله تانگ است.

سرامیک‌ها، به ویژه، گواه صنعت سرامیک چانگشا، سلسله تانگ و تجارت جاده ابریشم بودند. چین آن زمان مشتاق خرید منسوجات خوب، مروارید، مرجان و چوب‌های معطر از ایران، شرق آفریقا و هند بود. در قرن نهم، سرامیک‌های چینی محبوب شدند، اما شترها برای حمل این محصول شکننده مناسب نبودند. بنابراین، تعداد زیادی ظروف و بشقاب از راه دریا و از طریق «مسیر ابریشم دریایی» وارد می‌شدند.

جان گای، متصدی ارشد هنر جنوب و جنوب شرق آسیا در موزه متروپولیتن نیویورک، برای گزارش سال ۲۰۰۹ ما به جغرافیای ملی گفت: «اگرچه دریانوردان عرب به وضوح از مسیر ابریشم دریایی استفاده می‌کردند، این نخستین جهاز عربی است که در آب‌های جنوب شرقی آسیا کشف شده است. این لاشه کشتی غنی‌ترین و بزرگ‌ترین محموله طلا و سرامیک جنوب چین در اوایل قرن نهم را دارد که تاکنون در یک گنجینه کشف شده است.»

لاشه پام‌وود (چوب نخل) در دریای وادِن نزدیک هلند

لاشه کشتی پام‌وود (چوب نخل) به خاطر جعبه‌های چوب سختی که نگهدارنده‌ی محموله‌های گران‌قیمت کشتی بود، صاحب ثروت‌هایی از سراسر جهان و اطلاعاتی درباره زندگی نخبگان قرن هفدهم بود.

درون این جعبه‌های شکسته، غواصان بیش از ۱۵۰۰ اثر از جمله یک لباس زیبا با گره‌های کور نقره‌دوزی شده، یک لباس مجلسی شیک و یک تونیک مخمل رنگ‌شده با کشینل (رنگدانه‌ای به رنگ یاقوت که از حشراتی بدست می‌آید که فقط در قاره آمریکا یافت می‌شوند) پیدا کردند. محققان یک فنجان و ظروف نقره‌ای، ست لوازم آرایش لوکس، فرش ایرانی و مجموعه‌ای بین‌المللی شامل ۳۲ کتاب جلد چرمی مربوط به قرن‌های ۱۶ و ۱۷ را هم پیدا کردند.

در حالی که محافظان اقلام زیادی را از بستر دریا بیرون آورده‌اند، بیشتر قسمت‌های لاشه کشتی پام‌وود حفاری‌نشده باقی مانده و در پوشش محافظ مشبکی هستند تا از آن‌ها در برابر جریان‌های مخرب محافظت شود.

قدمت این لباس ابریشمی گلدار از لاشه کشتی پام‌وود به حدود دهه ۱۶۲۰ می‌رسد. با وجود قرن‌ها زیر آب بودن، وضعیت این لباس فوق‌العاده است

نانهای شماره ۱ در دریای چین جنوبی نزدیک یانگجیانگ، چین

سال ۱۹۸۷، شرکت بریتانیایی Maritime Exploration در حالی که به دنبال یک کشتی شرکت هلندی هند شرقی بود که در دهه ۱۷۰۰ غرق شده بود، یک کشتی تجاری دست‌نخورده به طول ۱۰۰ فوت از دهه ۱۱۰۰ را پیدا کرد.

یک لایه گل و لای به ضخامت شش فوت، بدنه و محموله آن، از جمله ظروف چینی، سکه‌های دوران سونگ و شمش‌های نقره را حفظ کرده بود. در طول سالیان، باستان‌شناسان ده‌ها هزار شئ را از نانهای شماره ۱ کشف کرده‌اند که شامل ۱۰۰ دست‌سازه طلا و هزاران سکه می‌شود. با این حال، بیشتر ۶۰۰۰۰ تا ۸۰۰۰۰ اشیاء روی نانهای شماره ۱، سرامیک‌هایی از سانگ جنوبی هستند.

نانهای شماره ۱ قبل از نجات در بستر دریا

سانتو کریستو دِ بورگوس در اقیانوس آرام در سواحل اورگان، ایالات متحده آمریکا

این گالیون اسپانیایی سال ۱۶۹۳ از فیلیپین به سمت مکزیک در حال حرکت بود که از مسیر منحرف و ناپدید شد و به احتمال زیاد در سواحل کنونی اورگان غرق شد. حدود دوازده الوار از بدنه کشتی پیدا شده است. محموله این کشتی ابریشم و چینی گران قیمت بوده است.

بلوک‌های موم وارداتی از اروپا نیز قرن‌ها پس از غرق شدن کشتی روانه ساحل شدند. تکه‌های کوچک چینی آبی و سفید و همچنین تکه‌های بزرگ چوب نشان می‌دهد این کشتی آن نزدیکی غرق شده است.

اواخر قرن نوزدهم، افسانه‌های محلی درباره گنج و گالیون‌ها و شکار آن‌ها به طور مرتب در صفحات روزنامه‌های اورگان منتشر میشد. این گزارش‌ها توجه استیون اسپیلبرگ را جلب کرد و احتمالاً الهام‌بخش او برای فیلم The Goonies در سال ۱۹۸۵ شد، اگرچه او هرگز این منبع الهام را تأیید نکرده است.

(سمت چپ) یک بلوک موم زنبور عسل از سانتو کریستو د بورگوس دارای نشان متمایز مالک

(سمت راست) تکه‌های چینی مربوط به دوره کانگشی (۱۶۶۱-۱۷۲۲) که نزدیک مانزانیتا روانه ساحل شدند، احتمالاً بقایای محموله‌های این گالیون هستند