اولین مزرعۀ چای ایران برای چه کسی بود؟/ تصاویر

اول صبح؛ در مورد آغاز مصرف چای در ایران تاریخ دقیقی وجود ندارد؛ برخی قرن هفتم میلادی را زمان آغاز آشنایی ایرانیان با این گیاه می‌دانند و برخی اشاره می‌کنند که تا قرن هفدهم میلادی نوشیدن چای در ایران رواج نداشته است.

اما به هر حال آنچه مسلم است این است که ایرانیان تا حدود ۱۳۰ قبل، خودشان چای را پرورش نمی‌دادند. در حدود سال ۱۲۷۵ بود که یک دیپلمات ایرانی دوران قاجار به نام محمد میرزا کاشف‌السلطنه (از نوادگان فتحعلی‌شاه قاجار) که کنسول ایران در کشور هند بود، در بازگشت از آن کشور مقادیری تخم چای و حدود ۴ هزار بوتۀ چای را با خود به همراه آورد.

کاشف السلطنه که به «پدر چای ایران» معروف است، بعد از مطالعه و بررسی، شهر لاهیجان را برای کشت این گیاه مناسب تشخیص داد و اولین مزارع چای را در آن شهر گسترش داد. کاشف‌السلطنه قبل از بازگشت به ایران دوره‌هایی آموزشی را در هند گذرانده بود تا نحوۀ پرورش چای را بیاموزد.

در آن زمان سالانه حدود یک میلیون تومان هزینۀ واردات چای از هند می‌شد و بومی کردن چای می‌توانست علاوه بر کاهش این هزینه، محصولی تازه برای صادرات به همسایگان نیز در اختیار ایران بگذارد. این کاری بود که پیش از آن روسیه و انگلستان نیز انجام داده بودند.

مقبره کاشف‌السلطنه در سال ۱۳۴۲

از نکات جالب دیگر در مورد زندگی کاشف‌السلطنه این است که او به احتمال زیاد اولین شهردار تهران بعد از تصویب قانون بلدیه در مجلس اول شورای ملی بوده است. در مورد خدمات او در این مقام به نامگذاری کوچه‌ها و خیابان‌ها، شماره‌گذاری خانه‌ها، ایجاد روشنایی برای خیابان‌ها، آب‌رسانی با درشکه به خانه‌ها و استخدام افرادی برای تمیز کردن معابر اشاره کرده‌اند. ظاهرا مدت حضور او در این منصب بیش از یک و سال نیم نبوده است.

کاشف‌السلطنه بنابر وصیت خودش، پس از مرگ در تپه‌های چای لاهیجان به خاک سپرده شد. در محل دفن او آرامگاهی ساخته شد که در حال حاضر پابرجاست و علاوه بر ثبت به عنوان یک اثر ملی، بخشی از آن به عنوان محل موزۀ چای ایران نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

مقبره کاشف‌السلطنه و موزه چای ایران در شهر لاهیجان