چرا مصریان باستان شیفتۀ این «گورستان» بودند؟
مصریان باستان به مدت هزاران سال مردگان خود را در گورستان «سقاره» دفن میکردند. اما چرا این گورستان برای آنها اینقدر مهم بود؟
اول صبح؛ هر سال، پژوهشگران در این مکان کشفیات جدیدی انجام میدهند؛ از ماسکهای مومیایی گرفته تا طومارهای کتاب مردگان و حتی کارگاههای مومیاییسازی. اما چرا بسیاری از مصریان باستان میخواستند در آنجا دفن شوند؟
سقاره به مدت هزاران سال مورد استفاده قرار گرفته است اما آنطور که محققان، از جمله نیکو استارینگ مصرشناس و پژوهشگر دانشگاه لیژ بلژیک میگوید، «دلایل دفن شدن در این مکان در طول زمان متفاوت بوده است».
یکی از مقبرههای دورۀ پادشاهی قدیم در سقاره
نزدیکی به ممفیس
یک دلیل مهم محبوبیت این گورستان نزدیکی آن به شهر ممفیس بوده است. «سقاره گورستان بزرگ و اصلی مرتبط با پایتخت مصر باستان یعنی ممفیس بود که در زمانی بسیار طولانی یک مرکز اداری مهم در مصر به شمار میرفت و همچنین یک مرکز مذهبی بزرگ بود که آیینهای مختلف پرستش خدایان گوناگون مصری را در خود جای داده بود».
بنابراین سقاره باید به عنوان جزئی از یک محیط شهری گستردهتر دیده شود. ساکنان زندۀ شهر ممفیس این گورستان را در طول نسلها شکل داده و تغییر داده بودند و بنابراین تاریخ زندگی این شهر و گورستانش به شدت به هم پیوسته بودند.
مقبرههای فراعنه
هرم پلکانی جوزر در سقاره
سقاره همچنین به دلیل اینکه برخی از فرعونهای اولیه مصر مقابر خود را در آنجا ساختهاند، مورد احترام بوده است. در دوران دودمان دوم پادشاهی (حدوداً ۲۸۰۰ تا ۲۶۵۰ پیش از میلاد) فراعنهای مثل حوتپسخموی، رناب و نینتجر همه در این مکان مقابری برای خود ساختند. فرعون نسبتا معروف دودمان سوم یعنی جوزر نیز هرم پلکانی خود را در سقاره ساخت و چند فرعون دیگر نیز، مانند فرعونهای دودمان پنجم، اوسِرکاف، اونس و جدکارع اهرام خود را در این مکان بنا کردند.
با دفن شدن فرعونها، تعداد زیادی از مقامات درباری مقابر موسوم به «مصطبه» خود را در نزدیکی آنها ساختند.
ارتباط با خدایان
نمونهای از تابوتها و نقابهای مرگ کشف شده در گورستان سقاره
اما حتی در دوران پادشاهی نوین (حدود ۱۵۵۰ تا ۱۰۷۰ پیش از میلاد)، یعنی زمانی که فرعونها در دره پادشاهان دفن میشدند، بسیاری از مقامات همچنان میخواستند در سقاره دفن شوند. این به دلیل تاریخ طولانی این مکان و ارتباطش با خدایان مصری بود. در حالی که پادشاهان در دره پادشاهان در تبس دفن میشدند، مهمترین مدیران پادشاهی مقابر معبدی شکل خود را در سقاره میساختند؛ در مکانی که با تاریخ آمیخته بود و به عنوان محل اقامت خدایان برجستهای مانند سوکار (خدای مرگ) در نظر گرفته میشد.
هرم پلکانی جوزر حتی مدتها پس از ساخت آن نیز بسیار مورد توجه بود. جالب است که بناهای قدیمی از گذشته همچنان بر نسلهای بعدی تاثیر میگذاشتند. حتی زمانی که ۱۰۰۰ سال از ساختش گذشته بود، هرم پلکانی بازدیدکنندگانی داشت که تحسین و شگفتی خود از دیدن این بنا را بر روی دیوارهای آن به صورت هیروگلیف ثبت میکردند.
میراث سقاره
با اینکه سقاره یک مکان باستانی است، اما هنوز هم در برخی نقاط به عنوان یک قبرستان فعال استفاده میشود، هرچند که میزان این استفاده بسیار کمتر شده است.
وقتی مسیحیت در طول قرون چهارم و پنجم میلادی به دین اصلی در مصر تبدیل شد، اهمیت سقاره به طور واضحی کاهش یافت. اما حتی با کنار رفتن تدریجی دین چندخدایی مصر، سقاره همچنان مورد استفاده قرار گرفت؛ برای مثال، صومعه قبطی جرمی در قرن پنجم در این مکان ساخته شد.