پنج معمای مرموز باستانی
فهرستی که در این جا می‌خوانید مجموعه‌ای از اشیاء جذاب و مرموز را به شما معرفی می‌کند؛ این اشیاء نمونه‌های عالی هستند که نشان می‌دهند چرا کاوش در گذشته همچنان برای باستان‌شناسان حرفه‌ای و عموم مردم جذاب است.
اول صبح؛ در حالی که در واقعیت، باستان‌شناسان از بیشتر آثار تاریخی و قدمت و هدف ساخت آن‌ها درک خوبی دارند، مواردی هم وجود دارند که هنوز موجب سرگشتی و حیرت آن‌ها هستند.
فهرست زیر مجموعه‌ای از اشیاء جذاب و مرموز است. این اشیاء نمونه‌های عالی هستند که نشان می‌دهند چرا کاوش در گذشته همچنان برای حرفه‌ای‌ها و عموم مردم جذاب است.
1. گوی‌های سنگی عصر حجر
توپ‌های سنگی حکاکی‌شده‌ای که در اصل در اسکاتلند یافت می‌شوند و مربوط به دوره نوسنگی پسین (حدود ۳۲۰۰ تا ۲۵۰۰ قبل از میلاد) هستند، یکی از این معماها هستند.
بیش از ۴۲۵ مورد از این توپ‌ها پیدا شده است. آن‌ها به طور کلی به اندازه یک توپ کریکت هستند و از سنگ‌هایی با جنس‌های مختلف ساخته شده‌اند. سطوح آن‌ها حجاری شده است، گاهی به صورت دیسک‌های دایره‌ای برجسته و گاهی با شکاف‌های عمیق که دستگیره‌ها و گوشه‌ها در برجسته‌کاری‌ها است. تزییناتی که به شکل مارپیچ یا اشکال متحدالمرکز هستند، بازتاب همان طرح‌هایی هستند که روی سفال‌ها و سنگ‌های یادبود آن دوران یافت می‌شود.
برخی در گورها و برخی دیگر در سکونتگاه‌ها یافت شده‌اند. آن‌ها به ندرت یکسان هستند و بیشتر آن‌ها به تنهایی یافت می‌شوند، بنابراین به نظر نمی‌رسد بخشی از یک مجموعه باشند. ظاهراً از برخی از آن‌ها پیش از مدفون شدن، بسیار استفاده شده است.
استفاده اولیه از این توپ‌های سنگی، درست از زمان کشف نخستین آن‌ها در قرن نوزدهم، منبع بحث‌های بسیار بوده است.
آیا آن‌ها پرتابه‌هایی برای دفاع در برابر شکارچیان و مزاحمان بودند یا سلاح‌های جنگی یا اسباب بازی یا شاید وزنه‌های اندازه‌گیری، زیورآلات خانگی، اشیاء یادگاری، بلبرینگ برای جابجایی کلان‌سنگ‌ها یا نگهدارنده برای نخ؟ پاسخ هنوز روشن نشده است!
2. دوازده وجهی رومی
این اشیاء جذاب به تازگی سرفصل خبرها شده‌اند، چون نمونه‌ی جدیدی از آن‌ها که در نورتون دیزنی در لینکلن‌شایر کشف شده بحث‌های زیادی را در مورد عملکرد آن‌ها برانگیخته است.
قدمت دوازده وجهی به دوره روم در بریتانیا (۴۳-۴۱۰ بعد از میلاد) بازمی‌گردد. حدود ۱۳۰ نمونه از آن‌ها در سراسر استان‌های شمال غربی امپراتوری روم سابق یافت شده که هر کدام با مهارت از آلیاژ مس ساخته شدند.
هیچ ردپایی از این اشیاء در هنر یا ادبیات باستان وجود ندارد. آن‌ها اندازه‌های مختلفی دارند و به ندرت نشانی از استفاده یا سایش در آن‌ها دیده می‌شود. به همین دلیل، باستان‌شناسان هنوز نمی‌توانند در مورد کاربرد و هدف ساخت آن‌ها نظر قطعی بدهند.
3. طبل‌های گچی عصر حجر
سال ۱۸۸۹، سه استوانه گچ حکاکی شده در قبر کودکی در فولکتون، شمال یورکشایر کشف شد. این طبل‌های گچی دارای تزئینات هندسی هستند و ظاهرشان شبیه چشم، بینی و ابرو است. چهارمین طبل بدون تزئینات در لاوانت در غرب ساسکس در سال ۱۹۹۳ یافت شد. نمونه دیگری که بسیار آراسته بود نیز در برتون اگنس در شرق یورکشایر در سال ۲۰۱۵ پیدا شد.
طبل برتون اگنس با یک توپ گچی، یک سنجاق از جنس استخوان و بقایای سه کودک که قدمت یکی از آن‌ها به ۳۰۰۵-۲۸۹۰ قبل از میلاد بازمی‌گردد، دفن شده بود.
نقوش روی طبل‌ها بخشی از یک سنت زیبایی‌شناختی است که روی توپ‌های سنگی نوسنگی نیز یافت می‌شود. بعید است این طبل‌های گچی با وجود نامشان، به‌عنوان آلات موسیقی کاربرد داشته باشند، چون سایش مرتبط با استفاده از ضربات نیز در آن‌ها دیده نمی‌شود.
برخی از محققان محیط آن‌ها را با یک معیار استاندارد طول به نام «پای بلند» مرتبط دانسته‌اند. برخی فکر می‌کنند آن‌ها نمادهایی سنگی از ظروف فاسدشدنی مانند کوزه‌ها یا سبدهای چوبی درب‌دار هستند. دیگران سعی کرده‌اند نشانه‌های هندسی روی آن‌ها را به مشاهدات نجومی ربط دهند. اما به نظر می‌رسد حضور آن‌ها در قبر کودکانی که به دقت دفن شده‌اند معنای حساس‌تری داشته باشد.
4. حلقه موی عصر برنز
عصر برنز دوران طلاکاری استثنایی بود. زیورآلات شخصی بسیار زینتی از ورق و سیم طلا ساخته می‌شدند. این حلقه‌های کوچک باز مربوط به اواخر عصر برنز (حدود ۱۰۰۰ تا ۸۰۰ پیش از میلاد) هستند و در ایرلند، بریتانیا و بخش‌هایی از فرانسه یافت شده‌اند.
این حلقه‌ها که معمولاً به صورت جفت مشابه کشف می‌شوند، می‌توانند ساده باشند یا حکاکی‌های ظریف و هندسی داشته باشند.
تفسیرهای تازه حاکی از آن است که این حلقه‌ها ممکن است حلقه بینی، گوشواره یا تزئینات مو باشند. هیچ یک از این توضیحات رضایت‌بخش نیستند، چون عناصر مختلف طراحی حلقه‌ها سبب می‌شود برای پوشیدن مشکل یا ناراحتی ایجاد کنند.
آنچه ما به آن نیاز داریم، زمینه کشف آن‌ها است، مثلاً کشف تازه آن‌ها در ترکیه، در گورهایی با جواهرات صورت نزدیک به جمجمه‌ها بوده است.
5. هاون‌های تزیینی رومی-بریتانیایی
این مجموعه‌های دو قسمتی هاون و دسته هاون کوچک از جنس آلیاژ مس به نام «آسیاب‌های زینتی» معروف شدند. آن‌ها معمولاً حلقه‌هایی برای آویزان کردن دارند و نقطه اتصال‌شان به شکل انسان یا حیوان است.
پرندگان آبی و گاو نقوش تزئینی رایجی هستند که روی سایر ظروف رومی-بریتانیایی مانند فنجان و سطل نیز دیده می‌شوند.
این مجموعه‌های زینتی معمولاً بریتانیایی هستند و به ندرت در سرزمین اصلی اروپا یافت می‌شوند. قدمت آن‌ها به اواخر عصر آهن تا اوایل دوره روم (حدود ۱۰۰-۲۰۰ پس از میلاد) بازمی‌گردد.
اما رمز و راز این اشیاء در عملکرد آن‌ها نیست، بلکه در این است که از آن‌ها برای تهیه چه ماده‌ای استفاده شده است. شاید از آن‌ها برای تهیه دارو، لوازم آرایشی یا مواد مخدر استفاده شده باشد. محتویات این هاون‌ها تا کنون با موفقیت تجزیه و تحلیل نشده است. در چنین موقعیتی، یابنده‌های آماتور می‌توانند کمک بزرگی به باستان‌شناسان کنند، به این صورت که در برابر وسوسۀ تمیز کردن هاون‌ها مقاومت کنند و به جای این کار، آن‌ها را همانطور که یافتند به باستان‌شناسان تحویل دهند.