کشف دستخط ۱۴۰۰ سالۀ یکی از اصحاب پیامبر (ص) در عربستان
آنطور که یک مطالعۀ جدید نشان می‌دهد، سنگ‌نوشته‌ای به خط عربی که بر روی تخته‌سنگی در نزدیکی یک مسجد متروکه در عربستان سعودی حک شده، ممکن است توسط «حنظله بن ابی عامر»، یکی از یاران پیامبر اسلام، حکاکی شده باشد.
اول صبح؛ اگرچه تا کنون سنگ‌نوشته‌های زیادی از دوران اولیه اسلام شناخته شده‌اند، اما نویسندگان آن‌ها تأیید نشده‌اند؛ تا قبل از این فقط نویسندۀ یک سنگ‌نوشتۀ دیگر که در منطقه الباحه عربستان سعودی قرار دارد تایید شده بود.
بنابراین سنگ‌نوشته‌ای که محققان در یک مطالعه جدید در شماره آوریل مجله مطالعات خاور نزدیک مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند، دومین سنگ‌نوشته‌ای است که ارتباط آن با یکی از صحابۀ پیامبر اسلام (ص) ثابت شده است.
آنطور که محققان می‌گویند، این متن در اوایل قرن هفتم میلادی و قبل از اینکه اسلام به طور کامل بر عربستان تسلط یابد حکاکی شده است. به همین دلیل، این سنگ‌نوشته شاهد مهمی از دوران قبل از اسلام در حجاز و زمینه دینی مخاطبان قرآن به شمار می‌رود.
احمد الجلاد، استاد مطالعات عربی در دانشگاه ایالتی اوهایو که یکی از نویسندگان این مطالعه است می‌گوید: «این سنگ‌نوشته‌ها یک پایه قابل تأیید برای دست یافتن به بینشی مستند و مبتنی بر شواهد از دوره آغازین ظهور اسلام هستند».
این سنگ‌نوشته در سال ۲۰۲۱ در نزدیکی یک مسجد قدیمی در مسیر طائف مورد توجه قرار گرفت. این مسجد به باور برخی توسط امام علی علیه‌السلام در دوران خلافتش بنا شده است.
بر روی این سنگ دو دستخط عربی کهن وجود داشت؛ نوعی خط که دقیقا مربوط به قرن هفتم میلادی (یعنی زمان ظهور اسلام) است. نویسندگان این دو نوشته، خود را به عنوان «حنظله بن عبدعمرو» و «عبدالعزی بن سفیان» معرفی کرده‌اند.
ترجمه دو متن به این صورت است: «به نام خداوند ما، من حنظله بن عبدعمرو هستم، از تو می‌خواهم که تقوای خدا را پیشه کنی» و «به نام خداوند ما، من عبدالعزی پسر سفیان هستم، از تو می‌خواهم که تقوای خدا را پیشه کنی».
سنگ‌نوشته در فاصلۀ حدودا ۱۰۰ متری از این مسجد قدیمی کشف شد
محققان با مطالعه بیوگرافی‌های سنتی مسلمانان و سوابق شجره‌نامه‌ای اعراب دریافتند که ترکیب این نام‌ها بسیار نادر است و تنها کسی که مشخصاتش با نام «حنظله بن عبدعمرو» یکسان است، همان حنظله بن ابی عامر است؛ فردی از قبیله اوس که در یثرب مستقر بود و بعدها به یکی از یاران پیامبر (ص) تبدیل شد.
حنظله به خصوص به این دلیل در تاریخ اسلام معروف است که بعد از ازدواجش تنها یک شب را در کنار همسرش گذراند و سپس همراه پیامبر (ص) به جنگ احد رفت و در آن جنگ به شهادت رسید. پیامبر (ص) حنظله را «غسیل‌الملائکه» یعنی «غسل داده شده به دست فرشتگان» نامیدند.
اما نام شخص دوم، عبدالعزی، به الهه بت‌پرستان عربستانی با نام «عزی» اشاره دارد؛ این وضوع نشان می‌دهد که این سنگ‌نوشته‌ها توسط افرادی که هنوز به پیامبر اسلام ایمان نیاورده بودند، حکاکی شده‌اند.
محققان به این نتیجه رسیده‌اند که حنظله احتمالا این کلمات را قبل از اسلام آوردن، در هنگام سفر به طائف با شخصی به نام عبدالعزی حکاکی کرده است.
احمد الجلاد افزود که پاتینا (لایه‌ای که با گذشت زمان بر روی سنگ‌ها تشکیل می‌شود) و الگوهای هوازدگی نشان می‌دهند که این سنگ‌نوشته مدتی بسیار طولانی وجود داشته است؛ این واقعیتی است که احتمال جعلی بودن دست‌نوشته و جدید بودن آن را رد می‌کند.
جیمز مونتگومری، استاد مطالعات عربی و خاورمیانه‌ای در دانشگاه کمبریج که در این مطالعه دخیل نبوده است، می‌گوید: «این مقاله یک اثر بسیار چشمگیر علمی است. در استفاده از شواهد بسیار دقیق، متوجه و محتاط است و هر ادعایی را با استناد به تمام شواهد مربوطه پشتیبانی می‌کند».