آیا واقعاً آدم‌هایی با شخصیت متضاد جذب یکدیگر می‌شوند؟

اول صبح؛ می‌گویند اشخاص دارای شخصیت‌ها و علایق متفاوت یکدیگر را جذب می‌کنند، اما به نظر می‌رسد که در زندگی واقعی ماجرا برعکس است؛ مجموعه‌ای از تحقیقات در چندین دهه گذشته نشان داده که مردم تمایل دارند با افرادی وارد رابطه شوند که بیشتر شبیه خودشان هستند.

افرادی که ویژگی‌های مشترک دارند به احتمال بیشتر از جذابیت طولانی مدت مورد نیاز برای روابط پایدار برخوردارند.

اِریکا اِسلاتِر، روانشناس دانشگاه ویلانُوا در پنسیلوانیا به لایو سایِنس گفته: «وقتی مردم از جذب افراد متضاد به هم صحبت می‌کنند، اینطور می‌گویند که من فلان زوج را می‌شناسم که با هم ازدواج کردند در حالی که اشتراکات زیادی با هم نداشتند. ولی شباهت همچنان یک عامل قوی برای جذب افراد به یکدیگر است.»

در واقع، شباهت در تمام مراحل شکل‌گیری رابطه نقش اساسی ایفا می‌کند. محققان ترجیحات بیان‌شده‌ی افراد یا ویژگی‌هایی را که افراد در شخص دیگری به دنبال آن هستند، بررسی کردند.

اِسلاتِر می‌گوید: «بیشتر اوقات، مردم می‌گویند به دنبال فردی هستند که شبیه خودشان باشد.» منظور از این شباهت در انواع ویژگی‌ها، مانند وضعیت اقتصادی‌اجتماعی، مذهب، جهت‌گیری سیاسی و سرگرمی‌ها است.

وقتی به داده‌های افراد در روابط بلندمدت نگاه می‌کنیم، به نظر می‌رسد شباهت بر همه چیز حاکم است. تانیا هورویتس، محقق دانشگاه کلرادو بولدر، با تجزیه و تحلیل نوشته‌های تحقیقاتی گذشته و مجموعه داده‌های جمعیتی در مقیاس بزرگ، مطالعه‌ای را درباره این روندها انجام داد. نتایج این مطالعه که سال ۲۰۲۳ منتشر شد، نشان می‌داد که ۸۹ درصد از صفات بین زوج‌ها با هم همبستگی مثبت دارند، یعنی اگر یک نفر زیاد ورزش می‌کرد، شریک زندگی او هم همین عادت را داشت. این شباهت در سیاست، عادت‌های بهداشتی، مصرف مواد و موارد دیگر هم وجود داشت. هورویتز درباره این مطالعه گفته: «ما تجزیه و تحلیل داده‌های خام را با ۱۳۳ ویژگی انجام دادیم. تعجب‌آور بود که دیدن شباهت کم میان زوج‌ها بسیار غیرمعمول بود.»

آیا این به آن معناست که شریک زندگی شما دقیقاً شبیه شما خواهد بود؟ نه دقیقاً!

یک ویژگی متفاوت بین زوج‌ها، نحوه مسئولیت‌پذیری آن‌ها در تعاملات اجتماعی است که به آن تسلط اجتماعی نیز می‌گویند. اسلوتر توضیح می‌دهد که اگر هر دو نفر دارای این تسلط باشند، کارشان به اختلاف می‌کشد. برعکس، اگر هر دو مطیع و همرنگ جماعت باشند، هرگز به مشکلات رابطه برخورد نمی‌کنند. افرادی که سلطه اجتماعی مخالف دارند نسبت به افرادی که سلطه اجتماعی مشابه دارند، شادتر هستند.

افرادی که در ظاهر با هم تفاوت دارند نیز ممکن است به دلیل دیگری جذب هم شوند: جاذبه جنسی متقابل. برای مثال، مطالعات انجام‌شده در رابطه با دوست‌یابی سریع نشان داده که آنچه ما می‌گوییم از یک شریک زندگی می‌خواهیم همیشه با کسی که از نظر جسمی یا عاطفی جذب او می‌شویم مطابقت ندارد. اینکه این جذب شدن چگونه اتفاق می‌افتد هنوز در حاله‌ای از ابهام است. اسلوتر می‌گوید تا حدی به این خاطر است که وقتی با کسی رو در رو صحبت می‌کنیم، هنوز به دنبال شباهت هستیم، اما به روشی جامع‌تر. اسلاتر افزود در تحقیقات اینطور دریافت شده که افزایش شباهت کل‌نگر با شیمی رمانتیک ارتباط دارد.

حتی اگر دو فرد با ویژگی‌ها و علایق متفاوت رابطه‌شان را شروع کنند، در طول زمان به هم شبیه می‌شوند، پدیده‌ای که به آن همگرایی می‌گویند. وقت گذرانی با هم چیزهایی مانند عادت‌ها و سبک زندگی را تغییر می‌دهد و این موضوع با رشد رابطه جذابیت افراد را برای هم افزایش می‌دهد.

در نهایت، اینکه ما فکر می‌کنیم چه کسی هستیم و تصوراتمان از شریک زندگیمان نیز ممکن است بر جذابیت پایدار اثر بگذارد. برای مثال، یک مطالعه در سال ۲۰۰۰ نشان داد که فرقی نمی‌کند غریبه‌ها یا دوستان فکر کنند یک زوج شبیه هم هستند یا نه. علاقه و رضایتمندی از رابطه به این بستگی دارد که دو نفر رابطه فکر کنند شریک زندگی‌شان شبیه آن‌هاست یا خیر.

اسلوتر گفته: «این موضوع مربوط به قضاوت ذهنی شماست. اگر احساس می‌کنید شخص مورد نظرتان شبیه شماست، به انتخابتان شک نکنید، چون از قرار معلوم شباهت از همه چیز مهمتر است.»