آیا آینده همیشه «رو به روی ما» قرار دارد؟

اول صبح؛ آینده را تصور کنید. کجا برایتان تصویر می‌شود؟ آیا خود را در حال گام برداشتن به سمت آینده می‌بینید؟ شاید آینده پشت سرتان است. شاید حتی بالای سرتان باشد. درباره‌ی گذشته چطور فکر می‌کنید؟

چگونگی پاسخ به پرسش‌های فوق به هویت شما و موقعیت جغرافیایی‌تان وابسته است. چگونگی تصور ما از آینده تحت تأثیر فرهنگی قرار دارد که در آن رشد می‌کنیم و زبانی که به آن سخن می‌گوییم.

برای بسیاری از اهالی بریتانیا، ایالات متحده و بخش زیادی از اروپا، آینده در مقابل و گذشته پشت سرشان قرار دارد. مردم در این فرهنگ‌ها معمولاً زمان را به‌صورت خطی تصور می‌کنند. آن‌ها به‌صورت پیوسته به سمت آینده حرکت می‌کنند؛ زیرا نمی‌توانند به عقب و به گذشته بازگردند.

بومیان آیمارا آینده را پشت سر خود تصور می‌کنند

بااین‌حال در برخی فرهنگ‌ها، موقعیت گذشته و آینده وارونه می‌شوند. آیمارا، گروه بومی آمریکای جنوبی که در آند زندگی می‌کنند، آینده را پشت سر خود و گذشته را پیش رویشان می‌بینند. دانشمندان با بررسی اشاره‌های بدن مردم آیمارا در حین بحث درباره‌ی موضوع‌هایی مثل اجداد و سنت‌ها به این نگرش پی بردند. آن‌ها متوجه شدند وقتی مردم آیمارا درباره‌ی اجدادشان صحبت می‌کنند، اشاره‌ها و زبان بدن را در مقابل خود به کار می‌برند، به‌طوری‌که گویی گذشته پیش رویشان قرار دارد. بااین‌حال هنگام صحبت درباره‌ی رویدادی در آینده، به پشت سر خود اشاره می‌کنند.

نگاه به آینده

تحلیل چگونگی نوشتار، گفتار و حالت‌های بدن افراد درباره‌ی زمان نشان می‌دهد مردم آیمارا تنها نیستند. گویندگان زبان داریج که گویشی عربی مراکشی است، گذشته را در مقابل و آینده را پیش رویشان تصور می‌کنند. این نگرش برای گویندگان زبان ویتنامی هم صحت دارد.

آینده لزوماً همیشه پشت سر یا پیش روی ما نیست. بر اساس برخی شواهد، گویندگان زبان ماندارین، آینده را پایین و گذشته را بالا می‌بینند. این تفاوت‌ها ثابت می‌کنند که هیچ موقعیت جهانی ثابتی برای گذشته، حال و آینده وجود ندارد، بلکه نگرش افراد به این مفاهیم به چگونگی تربیت و محیط اطرافشان وابسته است. فرهنگ نه‌تنها بر نگاهمان نسبت به موقعیت آینده، بلکه بر مسیرمان به سمت آینده هم تأثیر می‌گذارد.

همه نگرش یکسانی به آینده ندارند

در بریتانیا و ایالات متحده، مردم معمولاً خود را در حال گام برداشتن به سمت جلو و آینده می‌بینند. قوم مائوری نیوزیلند هنگام حرکت رو به جلو به آینده توجه نمی‌کنند بلکه گذشته را می‌بینند. ضرب‌المثل مائوری Kia whakatomuri te haere whakamua به این صورت ترجمه می‌شود: «من در جهت عقب به سوی آینده با نگاهی به گذشته، حرکت می‌کنم.»

برای مردم مائوری، آنچه پیش روی ما قرار دارد با آنچه می‌توان دید یا دیده شده، تعیین می‌شود. مردم مائوری گذشته و زمان حال را معلوم و به‌عنوان مفاهیم دیده‌شده در نظر می‌گیرند؛ زیرا در حال حاضر اتفاق افتاده‌اند. به همین دلیل گذشته در مقابل آن‌ها یا جایی که می‌توانند ببینند تصور می‌شود.

بااین‌حال آینده مجهول است، زیرا هنوز اتفاق نیفتاده است؛ درنتیجه پشت سرتان قرار دارد زیرا نمی‌توانید آن را ببینید. مائوری‌ها خود را در حال گام برداشتن به عقب به سمت آینده می‌بینند زیرا کارهایشان در آینده تحت تأثیر درس‌هایی است که از گذشته می‌گیرند. با روبه‌رو شدن با گذشته می‌توانند آن درس‌ها را در آینده به کار ببرند.

رویکردهای متفاوت

دانشمندان هنوز نمی‌دانند چرا مردم در نقاط مختلف جهان، گذشته، حال و آینده را به شیوه‌ای متفاوت تفسیر می‌کنند. بر اساس یک فرضیه، دیدگاه ما تحت تأثیر جهت خواندن و نوشتنمان قرار دارد. برای مثال افرادی که از چپ به راست می‌نویسند جهت زمان از گذشته به آینده را از چپ به راست در نظر می‌گیرند که بازتابی از الگوهای خواندن و نوشتنشان است.

با این‌حال، برخی مردم مانند عربی‌زبان‌ها و پارسی‌زبان‌ها که از راست به چپ می‌نویسند اغلب اوقات سیر زمانی رویدادها از گذشته در سمت راست و آینده را در سمت چپ تفسیر می‌کنند. از طرفی بر اساس جهت قرائت نمی‌توان فهمید چرا برخی افراد که از چپ به راست می‌خوانند، آینده را پشت سرشان تصور می‌کنند.

بر اساس نظریه‌ای دیگر، ارزش‌های فرهنگی هم می‌توانند بر جهت‌گیری ما نسبت به آینده تأثیر بگذارند. فرهنگ‌ها از نظر سنت‌ها تفاوت دارند. به باور پژوهشگرها، تصور فضایی شما از آینده ممکن است با توجه به تأکید فرهنگ شما بر سنت‌های گذشته یا تمرکز بر آینده، تعیین شود.

در فرهنگ‌هایی مثل بریتانیا و ایالات متحده که بر اهمیت پیشرفت، تغییر و مدرن‌سازی تأکید دارند، آینده معمولاً پیش رو قرار دارد. بااین‌حال در فرهنگ‌هایی مثل فرهنگ مراکش یا گروه‌های بومی مائوری که ارزش زیادی را برای سنت‌ها و تاریخ اجدادی قائل هستند، گذشته مرکز توجه است و بنابراین پیش رو قرار دارد.

تفاوت‌های فرهنگی می‌توانند زمینه‌ای را برای غلبه بر چالش‌های جهانی فراهم کنند. اگر آینده همیشه پیش رو قرار ندارد، بنابراین سرودهای غربی درباره‌ی حرکت روبه‌جلو یا ادامه دادن و رها کردن گذشته می‌توانند برای بسیاری از افراد بی‌معنی باشد. شاید اگر بتوان از بازنمایی زمان در فرهنگ‌های مختلف آموخت، آن‌گاه بتوان در درک بسیاری از مشکلات جهانی بازنگری کرد.