بیماری مومیاییها میتواند به انسان منتقل شود؟
آیا مومیاییها هنوز پاتوژنهایی دارند که بتوانند به انسان امروزی منتقل شوند و آیا باید نگران این موضوع باشیم؟
اول صبح؛ مصریان باستان با بیماری بیگانه نبودند؛ تحقیقات نشان میدهد آنها تحت تأثیر بیماریهای عفونی از جمله آبله، سل و جذام بودند. برای نمونه، رامسس پنجم، چهارمین فرعون سلسله بیستم مصر، به آبله مبتلا شد و زخمهای آبله در بدن مومیاییشدهی او دیده میشوند.
اگرچه سازمان بهداشت جهانی (WHO) رسماً سال ۱۹۸۰ اعلام کرد آبله در سراسر جهان ریشهکن شده، آیا ممکن است هزاران سال بعد، مومیاییهای تازه کشفشده بتوانند آبله یا هر بیماری دیگری را به انسانهای امروزی منتقل کنند؟
پیر میچل، مدیر آزمایشگاه انگلهای باستانی دانشگاه کمبریج و یکی از همکاران ارشد در بخش باستانشناسی، گفته که این اتفاق بسیار بعید است: «بیشتر گونههای انگلها در عرض یک یا دو سال بدون میزبان زنده میمیرند. اگر بیش از ۱۰ سال زمان بگذرد که همه چیز از بین رفته است.»
برای نمونه، به گفته مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی کتابخانه ملی پزشکی در مؤسسه ملی بهداشت (NIH)، ویروسهای آبله تنها میتوانند در سلولهای میزبان زنده تکثیر شوند. به گفته NIH، باکتریهایی که موجب سل و جذام میشوند، برای زنده ماندن به میزبانهای زنده نیاز دارند.
آبله از طریق تماس فرد با فرد منتقل میشود، در حالی که سل و جذام معمولاً از طریق قطرات بینی و دهان (عطسه یا سرفه) منتقل میشوند. در مورد جذام، ابتلا به بیماری ناشی از تماس طولانی مدت با شخص بیمار است. دلیلش این است که طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، دو گونه از باکتریهایی که موجب این بیماری میشوند، به نامهای مایکوباکتریوم لپره و مایکوباکتریوم لپروماتوزیس، به آرامی تکثیر میشوند. عامل دیگری که احتمال ابتلای فرد به بیماری به دلیل تماس با مومیایی را کاهش میدهد، تخریب DNA به مرور زمان است.
میچل گفته: «با تجزیه و تحلیل، میتوانید بفهمید که تمام قطعات DNA این انگلها نسبتاً کوتاه هستند. آنها به جای اینکه زنجیرههای DNA خوب، طولانی و سالم باشند، فقط حدود ۵۰ تا ۱۰۰ جفت باز هستند. انگار همه چیز تخریب شده است و دلیلش این است که [DNA] تخریب میشود و میشکند و وقتی DNA تخریب شود، دیگر هیچ راهی برای رشد چیزی وجود ندارد. به بیان دیگر، دیگر هیچ چیز بیدار نمیشود.»
با این حال، برخی از کرمهای رودهای انگلی که از راه مدفوع پخش میشوند، بیش از سایر ارگانیسمها زنده میمانند و همهشان برای زنده ماندن به میزبان زنده نیاز ندارند. اما نباید نگران آنها بود!
میچل میگوید: «آنها بسیار سختجانتر هستند و میتوانند چند ماه یا گاهی چند سال دوام بیاورند، اما هیچکدام از آنها هزاران سال دوام نمیآورند. بیشتر انگلها با مردن میزبان میمیرند، چون راهی برای زنده ماندن ندارند.»