آیا داستان سریال افسانه جومونگ براساس واقعیت است؟

اول صبح؛ سریال افسانه جومونگ اولین‌بار در سال ۱۳۸۸ از تلویزیون ایران پخش شد و در همان سال با استقبال گسترده‌ای همراه شد. این روزها بازپخش این سریال مجددا از تلویزیون پخش می‌شود. در ادامه می‌خواهیم به سوالات رایج درباره سریال افسانه جومونگ و تاریخ کره بپردازیم.

جومونگ کیست و امپراطوری‌اش، گوگوریو، کجاست؟

دانگ میونگ سئونگ وانگ یا چومو با نام پسامرگ چومو مقدس (تولد در ۵۸ قبل از میلاد؛ مرگ در ۱۹ قبل از میلاد) که به اسم زمان تولدش جومونگ معروف است، بنیانگذار پادشاهی گوگوریو در سال ۳۷ ق. م بوده است. مردم گوگوریو او را به عنوان یک خدا-شاه پرستش می‌کردند.

چومو در اصل یک لغت عامیانه در بویو برای یک کماندار عالی بود که بعدها نام او شد. او در ادبیات چینی معمولاً به‌عنوان جومونگ نوشته می‌شد. این نام در نوشته‌های بعدی از جمله سامگوک ساگی و سامگوک یوسا به کار برده شد. در مقطعی از زمان قبل از گردآوری سامگوک ساگی (۱۱۴۵)، عنوان چومو به دانگ‌میونگ قوی تغییر کرد که به پادشاه قوی درخشان شرق ترجمه شد.

جومونگ با نام‌های چومونگ، جونگمو، ناکامو یا تومو، جونگهه یا سانگهه نیز شناخته می‌شد. جومونگ در سال ۱۹ قبل از میلاد، در سن ۳۹ سالگی درگذشت. درباره‌ی مرگ او فرضیه‌های بسیاری وجود دارد که از مهم‌ترین آن می‌توان به عفونت دست چپ او بر اثر شمشیری زهرآگین در جنگ با امپراطوری هان اشاره کرد. شاهزاده یوری که ولیعهد نیز بود، پدرش را در یک قبر هرمی شکلی به نام مقبره شاه جومونگ (Temple of King Dongmyeong) دفن نمود و پس از مرگ به او نام چومو سئونگ وانگ را اهدا نمود.

گوگوریو در میان سه پادشاهی کره، شمالی‌ترین آن‌ها محسوب می‌شد و بخش‌هایی از منچوری و کره شمالی امروزی را در بر می‌گرفت. در لوح سنگی گوآنگ گائتو از او با نام چومووانگ به معنی پادشاه چومو و در دو کتاب تاریخی سامگوک ساگی و سامگوک یوسا از او با نام جومونگ و عنوان گو یاد شده است.

آیا سریال جومونگ واقعیت دارد؟

همانطورکه از نام این سریال پیداست، داستان سریال جومونگ افسانه‌ای و غیرواقعی است. البته برخی اسامی افراد و سرزمین‌های این سریال در تاریخ کره وجود دارند؛ پس «افسانه جومونگ» با ترکیبی از خیال و واقعیت ساخته شده است.

گین هو کیم، دبیر اول سفارت کره، همان سال پخش فیلم از تلویزیون ایران، در گفتگو با مهر گفته بود: «داستان جومونگ مانند داریوش و خشایارشا واقعی است، اما افسانه هم به آن اضافه شده است.»

او در ادامه گفته است: «عشق بین جومونگ و سوسانو واقعی نیست و افسانه‌ای است که به این داستان واقعی اضافه شده است. جومونگ مثل داریوش کبیر کشورهای زیادی زیر سلطه‌اش بوده و شجاعت و شخصیت او زبانزد مردم کره است.»

حواشی سریال افسانه جومونگ

برخی رسانه‌های ایرانی معتقدند که داستان این سریال کپی از تاریخ ایران باستان است. خبرگزاری ایرنا درباره سریال نوشته است: «تمام قصه جومونگ که بخشی از تمدن کره به حساب می‌آید همین چندنکته است که دو کارگردان این سریال، خواسته یا نخواسته، با بهره گیری از فرهنگ و تمدن سرزمین ارتش آهنین یعنی ایران باستان، این سریال را رونق بخشیده اند.

بهره گیری از افسانه آرش کمانگیر ایران که در پرتاب کمان و زه کشی سرآمد افسانه‌های تاریخی جهان باستان است، بهره گیری از فاصله‌گذاری‌های هنر تعزیه ایرانی، کاربرد رنگ‌ها برای عیاری و پهلوان منشی ایرانی حاصل تحقیقات پیش از سریال جومونگ از سوی کارگردانان و نویسندگان این مجموعه است.

رسانه‌های چین هم به این سریال واکنشی منفی نشان دادند. تلویزیون دولتی چین آن را سریالی چین‌ستیز و تحریف‌کننده تاریخ، و سلاحی به سوی چین نامیدند. پس از این سریال، چین خرید محصولات فرهنگی را از کره به حالت تعلیق درآورد.

مقامات کره‌شمالی هم هدف این سریال را «تخریب تاریخ این کشور و جایگاه شاهزاده دائه‌سو و یونگ‌پو» اعلام کردند.

ایران در زمان امپراتوری هان چگونه بوده است؟

امپراتوری «هان» دراین سریال که به تعبیری از آن به امپراتوری چین نیز یاد می‌شود، در تاریخ باستان یکی ازضعیف‌ترین امپراتوری‌ها بوده که خراج سنگینی در ابتدا به امپراتوری یونان، سپس امپراتوری ایران و امپراتوری افسران مقدونی می‌پرداخته و ایران در عصر امپراتوری «هان» دارای مجهزترین ارتش تاریخی بوده و با داشتن ارتش آهنین دارای زره پوش‌های نفوذ ناپذیری، مرزهایش تا امپراتوری مصرگسترش داشته وامپراتوری هان با تایید نظر ایران باستان تعیین می‌شده است.

جومونگ در منابع تاریخی

اطلاعات ما درباره تاریخ شبه جزیره کره، چندان دقیق نیست. در واقع ما چیز زیادی از تاریخ باستانی این سرزمین، به صورت مستقل، نمی‌دانیم؛ اما وجود خط و فرهنگ خاص در آن، نشان می‌دهد که کره، دارای تمدن مستقل و احتمالاً حکومت‌های پایدار محلی بوده است.

قدیمی‌ترین منابعی که در آن‌ها ذکری از منشأ گوگوریو و نام جومونگ آمده، سنگ مقبره «گوآنگ گائتو»، نوزدهمین امپراتور گوگوریو است که امروزه در استان «جی لین»، جایی در شمال شرقی چین و هم مرز با کره شمالی قرار دارد.

در این مقبره که برخی آن را بزرگ‌ترین مقبره حکاکی شده جهان می‌دانند، اشاراتی به چگونگی پیدایش گوگوریو شده است. با این حال، گزارش گوآنگ گائتو چندان مفصل و دقیق نیست و جزئیات زیادی را در بر نمی‌گیرد.

بر اساس مندرجات این مقبره که در سال ۴۱۴ میلادی ساخته شده است، می‌توان دریافت که جومونگ، بنیان گذار امپراتوری گوگوریو، حدود سال ۳۷ قبل از میلاد، همزمان با سلطنت فرهاد چهارم اشکانی در ایران، موفق شد با شکست دادن و از دور خارج کردن رقیبان، گوگوریو، سرزمینی را که امروزه بخش اعظم آن در کره‌شمالی و شمال‌شرقی چین قرار دارد، پایه‌گذاری کند و چینی‌ها را که در قالب سلسله هان، در سال ۱۰۴ قبل از میلاد، بزرگ‌ترین پادشاهی شبه جزیره کره، یعنی پادشاهی چوسان را برانداخته بودند، از سرزمین اجدادی‌اش براند.

منبع تاریخی دیگری که البته، جزئیات بیشتری را از گوگوریو و جومونگ ارائه می‌کند، نوشته‌ای با عنوان «سامگوک ساگی» است که در سال ۱۱۴۵ میلادی به رشته تحریر درآمده و تنها منبع در دسترس برای مطالعه امپراتوری‌های سه‌گانه گوگوریو، باکجه و شیلا در شبه جزیره کره است. در این نوشته، اطلاعات دقیق‌تری درباره جومونگ وجود دارد؛ با این حال، هر دو نوشته فاصله زمانی زیادی با دوره زندگی جومونگ دارد و نمی‌توان به دقت آن‌ها اعتماد داشت.

بر اساس اطلاعات «سامگوک ساگی» که بیشتر به افسانه شبیه است و نمی‌توان برای آن مستند قابل تأملی یافت، نسب جومونگ، با نام اصلی «دانگمیونگ سئونگ وانگ»، در تاریخ باستان کره می‌رسد.

روایت تولد و رشد او در دربار بویو، یک امپراتوری کوچک در جنوب شبه جزیره کره، جایی که گوموآ، امپراتور آن، از مادر جومونگ به عنوان یک زن حرمسرا نگهداری می‌کرد و سپس، فرار جومونگ از بویو و ازدواجش با «سوسانو» دختر تاجری ثروتمند به نام «گو موسئو دانگون» (در سریال جومونگ او را با نام یون‌تابال می‌شناسید)، بیشتر آمیخته با داستان‌های خیالی است و تردیدی در افسانه بودن آن‌ها وجود ندارد.

در متون تاریخی کره، جومونگ به معنای تیرانداز ماهر است و ظاهراً این صفت به دلیل توانایی‌های رزمی به وی داده شده است. از جومونگ، با نام «گو» هم، در متون تاریخی کره اسم برده شده است.

طبق مندرجات نوشته، جومونگ در حدود سال ۳۴ قبل از میلاد، شهر «جولبون سئونگ» را بنیان‌گذاری کرد و بعدها، همین شهر تبدیل به پایتخت گوگوریو شد. مطابق افسانه، وی به غیر از سوسانو، همسر دیگری داشته که در بویو زندگی می‌کرده است. جومونگ از همسر اولش، پسری داشت که بعدها ولیعهد و جانشین او شد. سوسانو، پس از پیوستن همسر قبلی جومونگ به وی، گوگوریو را به سمت جنوب، جایی که امروزه در کره جنوبی قرار گرفته است، ترک کرد تا حکومت مستقلی به وجود بیاورد.