دی‌ان‌ای 1500 سالۀ امپراتور چینی چه رازهایی را فاش می‌کند؟
باستان‌شناسان به طور فزاینده‌ای از تکنیک‌های دی‌ان‌ای باستانی برای به دست آوردن اطلاعات از استخوان‌ها، دندان‌ها، اشیاء باستانی و خاک غارها استفاده می‌کنند.
اول صبح؛ دانشمندان با استفاده از دی‌ان‌ای باستانی به دست آمده از بقایای یک امپراتور چینی قرن ششم که در دوران تاریکی این کشور حکومت می‌کرد، توانسته‌اند تصویری از ظاهر احتمالی او به دست آورند.
امپراتور «وو» از ۵۶۰ تا ۵۸۰ میلادی به عنوان بخشی از سلسله ژو شمالی بر چین حکومت کرد. او به خاطر متحد کردن بخش شمالی چین باستان در دوره‌ای به شدت آشفته و پر هرج و مرج، مشهور است.
باستان‌شناسان در سال ۱۹۹۶ آرامگاه او را در شمال غرب چین کشف کردند. محققان در مطالعه‌ای که روز پنجشنبه در مجله «کارنت بیولوژی» منتشر شد، مواد ژنتیکی به دست آمده از بقایای او، از جمله یک جمجمه تقریباً کامل را تجزیه و تحلیل کردند. آن‌ها از این طریق توانستند اطلاعاتی در مورد ظاهر، سلامتی و اصل و نسب او به دست آورند.
این امپراتور به گروه کوچ‌نشین کمترشناخته‌شده‌ای به نام شیان‌بی تعلق داشت که در منطقه‌ای زندگی می‌کردند که امروزه شامل مغولستان و شمال و شمال شرق چین می‌شود. تجزیه و تحلیل ژنوم توالی‌یافته از دی‌ان‌ای نشان داد که وو دارای چشمان قهوه‌ای، موهای سیاه و پوستی با رنگ نسبتا تیره بوده است.
شائوکینگ ون، همکار نویسنده این مطالعه و استاد دانشکده فودان در شانگهای گفت: «برخی از محققان معتقد بودند که گروه کوچ‌نشین شیان‌بی ظاهری عجیب و غریب مانند ریش پرپشت، بینی بلند و موهای زرد داشته‌اند. اما تجزیه و تحلیل ما نشان می‌دهد که امپراتور وو دارای ویژگی‌های چهره آسیای شرقی یا شمال شرقی بوده است.»
نویسندگان این مطالعه ابراز امیدواری کرده‌اند که دی‌ان‌ای باستانی بتواند علت مرگ وو را روشن کند. طبق این مطالعه، امپراتور در ۳۶ سالگی به طور ناگهانی درگذشته است. توضیحاتی که در متون تاریخی برای مرگ او ارائه شده است شامل بیماری و مسمومیت عمدی می‌شود.
با این حال، تیم تحقیق نتوانست شواهد قاطعی برای علت مرگ او پیدا کند. با این وجود، محققان می‌گویند یک استعداد ژنتیکی برای سکته مغزی را کشف کرده‌اند که می‌تواند برخی از علائمی را که مورخان به وو نسبت داده‌اند از جمله افتادگی پلک، نابینایی و اختلال در راه رفتن، توضیح دهد.
باستان‌شناسان به طور فزاینده‌ای از تکنیک‌های دی‌ان‌ای باستانی برای به دست آوردن اطلاعات از استخوان‌ها، دندان‌ها، اشیاء باستانی و خاک غارها استفاده می‌کنند.
بازسازی صورت وو چطور پیش رفت؟
این تیم با استفاده از اطلاعات ژنتیکی به دست آمده از بقایا، از جمله جمجمه وو، سعی کرده‌اند تصویری از ظاهر احتمالی او بسازند و با بازسازی سه‌بعدی صورت، جان تازه‌ای به چهره این شخصیت کمترشناخته‌شده بدهند.
توبیاس هولتون، مدرس شناسایی جمجمه و تصویربرداری پزشکی قانونی در دانشگاه داندی که روی بازسازی صورت شخصیت‌های تاریخی کار کرده است، گفت: «این مطالعه … با ارائه یک تقریب متقاعدکننده و واقع‌گرایانه از چهره، بینش‌های جالبی در مورد شخصیت تاریخی امپراتور وو ارائه می‌دهد.»
هولتون گفت: «جزئیات رنگ (پوست، مو و چشم) را به طور قابل توجهی تنها از بقایای اسکلتی نمی‌توان پیش‌بینی کرد و این موضوع تحلیل ژنتیکی را به ابزاری ارزشمند تبدیل می‌کند.»
با این حال، به گفته هولتون، این مطالعه جزئیات کافی در مورد سایر متغیرهای مورفولوژیکی مانند ضخامت پوست، عضلات و چربی که استخوان‌های صورت را می‌پوشانند، قرارگیری و برآمدگی کره چشم، شکل ابرو، پهنای بینی و ارتفاع لب را ارائه نداده است. این در حالی است که این متغیرها می‌توانند در بازسازی صورت کمک کنند.
شیان‌بی: گروهی کوچ‌نشین ناشناخته
جونگ هونگ‌وون، استادیار دانشکده علوم زیستی دانشگاه ملی سئول، می‌گوید جالب‌تر از ظاهر امپراتور، تبار شیان‌بی اوست. جونگ بخشی از این تحقیق جدید نبوده، اما مردم شیونگ‌نو، امپراتوری کوچ‌نشین دیگری که چین را به ساختن دیوار بزرگ واداشته بود را مطالعه کرده است.
تجزیه و تحلیل ژنتیکی نشان داد که امپراتور وو با چینی‌های «هان»، گروه قومی غالب چین در حال حاضر، ازدواج کرده بود.
جونگ همچنین گفت: «من فکر می‌کنم مهم‌تر از اینکه خود او را بشناسیم، درک گروه نخبگانی است که او به آن تعلق داشت، که از ادغام شیان‌بی و گروه‌های نخبگان محلی هان به وجود آمد. این گروه به ندرت از نظر ژنتیکی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و این مطالعه یکی از اولین موارد در این زمینه است.»
جونگ، شیان‌بی و شیونگ‌نو را با قبایل ژرمنی مانند فرانک‌ها و گوت‌ها مقایسه کرد که در زمان فروپاشی امپراتوری روم، بخش‌هایی از آن را اشغال کردند.