هوش مصنوعی چطور به کشف اولین کلمات یک طومار باستانی کمک کرد؟
وقتی کوه آتش‌فشان وزوویوس در سال ۷۹ پس از میلاد فوران کرد، شهر باستانی پومپی و هرکولانیوم که در ایتالیای فعلی قرار دارند، نابود شدند. صدها طومار و سند که روی کاغذ پاپیروس که پاپیری نامیده می‌شود همراه این شهر‌ها دفن و تبدیل به زغال شدند. این طومارهای باستانی برای ۲۰۰۰ سال در عمق ۲۰ متری گل‌ولای، خاکستر و سنگ‌های معدنی آتش‌فشانی دفن شده بودند. آن‌ها در ویلایی که زمانی متعلق به پدرزن ژولیوس سزار بود نگه‌داشته می‌شدند.
وقتی بقایای باستانی شهر پومپی در سال‌های ۱۷۰۰ میلادی از زمین حفاری و بیرون آورده شدند، ۶۰۰ طومار پاپیروس که همچنان پیچیده شده باقی‌مانده بودند کشف شدند.
فوران آتش‌فشان به باقی ماندن این طومارها کمک کرده بود اما آن‌ها چنان شکننده بودند که اگر با دقت بسیار با آن‌ها رفتار نمی‌شد تبدیل به گردوغبار شده و از هم می‌پاشیدند.
چالش بعدی خواندن این طومارها بود. چطور می‌شد آن‌ها را خواند اگر راهی برای باز کردن آن‌ها بی‌آنکه صدمه‌ای وارد شود وجود ندارد؟ این چالشی بود که صدها سال چاره‌ای برای آن وجود نداشت.
برای پیدا کردن راه‌حل، در ماه مارس امسال مسابقه‌ای به نام چالش وزوویوس در حوزه یادگیری ماشینی (ماشین لرنینگ) و بینایی کامپیوتری برگزار شد تا بتوان راهی برای خواندن طومار هرکولانیوم پیدا کرد.
اسکن طومار سوخته با اشعۀ ایکس
دانشگاه کنتاکی چندین دانشمند را استخدام کرد تا با استفاده از هوش مصنوعی کلمات را از روی تصاویری که با کمک اشعه ایکس از طومار باز نشده به‌دست‌آمده را بخوانند.
این تصاویر را پروفسور برنت سیلز در سال ۲۰۱۹ از طومارهای هرکولانیوم عکس‌برداری کرده بود. او با قرار دادن طومارها در یک شتاب‌دهنده ذرات اسکن‌هایی سه‌بعدی باکیفیت و رزولوشن بسیار بالا تصویربرداری کرد.
لوک فاریتور، دانشجوی ۲۱ ساله علوم کامپیوتر در دانشگاه نبراسکا اولین کسی بود که توانست یکی از کلمات طومار هرکولانیوم را بخواند و جایزه‌ای ۴۰ هزار دلاری دریافت کرد.
او توانست برنامه هوش مصنوعی طراحی کند که می‌تواند حروف باستانی کربنی شده روی پاپیروس را بخواند .او توانست حدود ده‌ها حرف را تشخیص دهد.
متخصصان طومارهای پاپیروس با کمک این حروف بعد از مدتی توانستند کلمه «پورفیراس» را تشخیص بدهند که در زبان یونانی باستان به معنی رنگ بنقش است.
لوک فاریتور برای اینکه بتواند برنده جایزه شود باید می‌توانست حداقل ده حرف در مساحت ۴ سانتی‌متر مربعی طومار تشخیص می‌داد.
او در کنفرانس خبری که برای اعلام یافته‌هایش برگزار شد، گفت: «این حروف را دیدم و در آن لحظه برقم از سر پرید. تقریباً افتادم زمین و داشت گریه‌ام می‌گرفت.»
کمی بعد از یافته‌های فریتور، شرکت‌کننده دیگری به نام یوسف نادر فارغ‌التحصیل بیو روباتیک از دانشگاه برلین که اهل مصر است، به‌طور مستقل توانست همان کلمه را در آن قسمت طومار پیدا کند. او حتی نتیجه واضح‌تری به دست آورد و توانست جایزه دوم به مبلغ ده هزار دلار را به دست بیاورد.
جایزه ده هزار دلاری دیگر به کیسی هنمر رسید. او اولین کسی بود که توانست ارتباط بین حروف و حروف تکراری را در طومار باز نشده تشخیص بدهد. نتیجه یافته‌های او اساس کار لوک فاریتور شد.
کشف اولین کلمه نوشته‌شده روی طومار باستانی هرکولانیوم اولین قدم در انقلابی درزمینهٔ پاپیروس شناسی است.
نت فریدمن یکی از مجریان اصلی و از حامیان چالش وزوویوس در فضای اکس (توییتر سابق) نوشت: «این دستاورد از زمانی که این طومارها در سال‌های ۱۷۵۰ میلادی کشف شدند رویای افراد بسیاری بوده است.»
او همچنین اضافه کرد: «آنچه امروز به‌دست‌آمده همچنین مدیون تلاش ۲۰ ساله دکتر برنت سیلز و تیم همکارانش در اجولب است. فعالیت بی‌وقفه آن‌ها در سال‌های اخیر ، چند قدم آخر را برای دیگران هموار کرد.»
بقایای شهر هرکولانیوم
آقای برنت در کنفرانس خبری که در آن اولین کلمه خوانده‌شده از طومار باستانی اعلام شد درباره طومارها گفت: «این کاری بود که خیلی از مردم می‌گفتند هیچ‌وقت نمی‌توان انجام داد چون بیرون کشیدن متن از طومارها بسیار مشکل است. ما امروز اینجا جمع شده‌ایم که دقیقاً همین کار را انجام بدهیم.»
محققان می‌گویند بزرگ‌ترین دستاورد این است که با کمک تکنولوژی مدرن هر کس هر جا که باشد می‌تواند این طومارها را بخواند.
چالش وزوویوس هنوز یک جایزه بزرگ ۷۰۰هزار دلاری برای اولین گروهی که بتواند چهار بخش از متنی که داخل دو طومار آسیب‌ندیده هستند را بخواند دارد.
دانشمندان امیدوارند اطلاعات باارزش دیگری درباره اینکه ما انسان‌ها هزاران سال پیش چطور زندگی می‌کردیم به دست بیاورند.
باقی‌مانده بدن کسانی که از مواد آنش فشانی پناه گرفته بودند و یا در حال فرار بودند هم از این حادثه به‌جامانده است. حتی نانوایی‌هایی با نان‌هایی که در تنورشان بوده هم باقی‌مانده‌اند.
حالا باید ببینیم این طومارهای باستانی چه چیزهای دیگری به ما خواهند گفت.
منبع: بی بی سی