این استخوان خرس یک «اثر هنری» ۱۳۰ هزارساله است

اول صبح؛ تصویر کلیشه‌ای ما از یک نئاندرتال، معمولا یک غارنشین وحشی و کم هوش و نامتمدن است، اما محققان دانشگاه برسلاو در لهستان در یک مطالعه جدید قرار است اثبات کنند که این خویشاوند دور ما از توانایی‌های شناختی برخوردار بوده و حتی هنرمند بوده است.

این مطالعه که در مجله علوم باستان‌شناسی منتشر شده، استدلال میکند که یک استخوان خرس ۱۳۰۰۰۰ساله با حکاکی‌های نئاندرتال، شاید قدیمی‌ترین «قطعه هنری» شناخته شده در اوراسیا باشد.

این استخوان که چهار اینچ طول و ۱۷ نشانه دارد در اصل سال ۱۹۵۳ در غاری (به نام Dziadowa Skała) در جنوب لهستان پیدا شد. کارشناسان آن را از لایه‌ای به قدمت تقریبی ۱۱۵۰۰۰ تا ۱۳۰۰۰۰ حفر کردند و به اشتباه تصور کردند دنده خرس است.

هفتاد سال بعد، این استخوان دوباره بررسی شد تا اینکه مشخص شد دنده نیست، بلکه استخوان پای چپ یک خرس نوجوان است. تیم با استفاده از میکروسکوپی سه بعدی و برش نگاری کامپیوتری ایکس ری توانستند مدل دیجیتال این دست سازه را بسازند.

آن‌ها دریافتند این ۱۷ نشانه روی استخوان احتمالاً آگاهانه حک شده‌اند، چرا که یک الگوی منظم را تکرار و دنبال میکنند. از این رو، این استخوان نه ابزار است، نه یک شئ تشریفاتی، بلکه یک قطعه هنری و زینتی است. توماس پلونکا، نویسنده مقاله و باستان‌شناس دانشگاه برسلاو میگوید: «این یکی از اشیاء کاملاً نادر نئاندرتال‌ها است که ماهیت نمادین دارد.» این شیء قدیمی‌ترین هنر خلق شده توسط نئاندرتال‌ها در شمال اروپایی کوه‌های کارپات است.

این استخوان دارای ۱۷ علامت موازی است که محققان معتقدند آگاهانه ایجاد شدند.

پل پِتیت، باستان‌شناس دانشگاه دورام میگوید: «این که چنین حکاکی موازی روی یک شئ در دوارن نئاندتال‌ها کشف شده نه قبل از آن، نشان میدهد آن‌ها یک رسم فرهنگی داشتند که معنا و عملکرد داشته و محصول عادت‌های فردی ناخوادآگاه مثل خطخطی‌های امروزی نبوده است.»

اگرچه محققان هنوز نمیدانند معنای دقیق این نشانه‌ها چیست، پتیت توضیح میدهد: «این استخوان حداقل به ما نشان میدهد نئاندرتال‌ها از فرهنگ تصویری برای به رمز درآوردن اطلاعات استفاده میکردند و این یک قابلیت واقعاً انسانی است.»

محققان برای دانستن نحوه شکل گیری این حکاکی‌ها، نشانه‌ها را روی استخوان‌های گاو با ابزاری مانند چاقوهای سنگ چخماقی و تیغه‌های نوسنگی میانه بازسازی کردند. سپس، به هفت روش مختلف حکاکی کردند و دریافتند نئاندرتال‌هایی که این نشانه‌های نمادین را خلق کردند آن را یکجا و با چیزی که به تصور محققان یک چاقوی سنگ چخماقی بوده، حکاکی کرده‌اند. هنرمند احتمالاً حرکت سریعی داشته و شکاف‌های تکراری را سریع ایجاد کرده است.

پلونکا میگوید: «انتهای بیشتر شکاف‌ها شبیه یک ویرگول بسیار خاص است که به سمت راست خم شده. وقتی آزمایشگر ما که راست دست است، ابزار سنگ چخماقی را به سمت خودش حرکت داد، شکاف به سمت راست خم شد. بنابراین، ما به این نتیجه رسیدیم که نئاندرتالی که این شکاف‌ها را ایجاد کرده، راست دست بوده است.»

این تنها نمونه از نئاندرتالی نیست که عادت بی‌همتای حکاکی برش‌های موازی نمادین روی استخوان را داشته، محققان جمجمه یک زن نئاندرتال را حفر کرده‌اند که ۳۵ مورد مشابه از این شکاف‌ها را داشته است.

این کشف نه تنها درک محققان را از سبک زندگی نئاندرتال‌ها بیشتر میکند، بلکه نمایانگر وجود گرایشات خلاقانه در مردمان نوسنگی است.