راز لاغر نشدن؛ ۵ نکته مهم که نمی‌دانستید

اول صبح؛ اگر فکر می‌کنید کاهش وزن و حفظ آن کار دشواری می‌باشد تنها نیستید و همچنین کاملا درست می‌گویید. نتایج مطالعات نشان داده‌اند که کاهش وزن طولانی مدت کاری واقعا دشوار است. تخمین‌ها متفاوت هستند، اما اعتقاد بر این است که بیش از ۸۰ درصد از افرادی که به میزان قابل توجهی وزن‌شان کاهش می‌یابد دوباره ظرف مدت پنج سال دچار اضافه وزن می‌شوند. با این وجود، عدم کاهش وزن اغلب به دلیل نداشتن اراده برای ایجاد تغییرات مهم در سبک زندگی مانند تغذیه سالم، کاهش کالری مصرفی و افزایش فعالیت بدنی نیست. راز کوچک کثیف در این میان آن است که بدن ما با تکامل برنامه ریزی شده است تا چربی را حفظ کند.

دانیل لیبرمن دیرین انسان‌شناس و استاد و رئیس دپارتمان زیست‌شناسی تکاملی انسان در دانشگاه هاروارد می‌گوید: «ما تکامل یافته‌ایم تا عمدا وزن کم نکنیم. همه جانوران به مقداری چربی نیاز دارند، اما انسان‌ها به گونه‌ای تکامل یافته‌اند که سطوح فوق العاده بالایی از چربی دارند حتی انسان‌های لاغر. بنابراین، ما همیشه تحت فشار بیولوژیکی استثنایی هستیم که تا زمانی که به چربی نیاز داریم ان را نگه داریم».

لیبرمن می‌گوید که انسان‌ها اساسا نه برای شاد بودن یا سالم بودن بلکه برای موفقیت در تولید مثل سازگار شده‌اند و برای آن موضوع به چربی زیادی نیاز داریم. لیبرمن می‌گوید به همین خاطر است که ما انسان‌ها در مقایسه با پستانداران دیگر حتی در مقایسه با پریمات‌ها (نخستی سانان) «یک گونه به صورت غیر عادی چاق» هستیم.

او می‌افزاید: «ما این مغزهای بزرگ را داریم که مقدار زیادی انرژی مصرف می‌کنند. این ۲۰ درصد از متابولیسم ما را تشکیل می‌دهد. یک نوزاد زمانی که متولد می‌شود نیمی از انرژی‌اش را برای مغزش صرف می‌کند و برای این کار به چربی زیادی نیاز دارد. بنابراین، نوزادان انسان بسیار چاق به دنیا می‌آیند، زیرا باید آن انرژی را داشته باشند تا مطمئن شوند که می‌توانند مغز خود را حفظ کنند».

لیبرمن می‌گوید چربی انرژی قابل ذخیره است. او می‌افزاید: «این موضوع به انسان‌های اولیه کمک کرد تا زنده بمانند و به بدن‌شان برای یافتن غذا نیرو بخشید و مغزشان را فعال نگه داشت و آنان را به اندازه کافی سالم ساخت تا تولید مثل کنند. این دقیقا وضعیتی شبیه پول در حساب بانکی است. بنابراین، افرادی که دارای سطوح مناسب چربی هستند در تاریخ تکاملی ما بهتر از افرادی عمل کرده‌اند که سطوح مناسب چربی در بدن‌شان وجود نداشته است. بنابراین، ما انتخاب شدیم تا مطمئن شویم که همیشه می‌توانیم چربی را ذخیره کنیم، زیرا همواره مواقعی وجود داشته که مجبور بودیم ان را از دست بدهیم». لیبرمن می‌گوید که انسان‌ها هرگز برای کاهش وزن عمدی تکامل نیافته‌اند.

در حالی که بدن ما واقعا از آن دوران قبلی تکامل نیافته است محیط ما تکامل یافته و این همان چیزی است که لیبرمن آن را «یک‌عدم تطابق بزرگ» نامیده است. امروزه ما دیگر مجبور نیستیم از حیوانات وحشی فرار کنیم یا مسافت‌های طولانی را با پای پیاده طی کنیم یا شکار کنیم و وعده غذایی بعدی خود را جمع آوری کنیم. ما می‌توانیم یک گوشی تلفن هوشمند برای تماس با سرویس دلیوری داشته باشیم و برخورداری از همه امکانات مدرن را تجربه کنیم. در نتیجه، بسیاری از مردم اکنون با مشکلات وزنی و چاقی و تمام بیماری‌های ناهماهنگ ناشی از آن زندگی می‌کنند.

لیبرمن با اشاره به «محیط چاقی زا» در دنیای امروزی‌مان می‌گوید: «بنابراین، بیماری‌های ناسازگار به عنوان شرایط یا بیماری‌هایی تعریف می‌شوند که زمانی که در محیط‌هایی زندگی می‌کنیم که با آن سازگاری ضعیف یا ناکافی داریم شایع‌تر یا شدیدتر می‌شوند».

او می‌افزاید: «البته این دشوار است بدان خاطر که ما تکامل یافته‌ایم که عمدا وزن کم نکنیم. بنابراین، کاهش وزن نیاز به رژیم غذایی دارد نیاز به فریب بدن و غلبه بر آن سازگاری دارد که بدن شما در هر اینچ از راه با شما مبارزه خواهد کرد».

لیبرمن می‌گوید باید نسبت به کسانی که با چالش‌های وزنی مواجه هستند از جمله با خودمان بسیار دلسوز باشیم.

او می‌گوید در این مسیر پنج نکته را باید در ذهن داشته باشیم:

۱-دیدگاه تکاملی را توسعه دهید

قرار نیست همه انسان‌ها چهره‌های بی‌نظیر باشند. مهم نیست در تلویزیون، سینما یا رسانه‌های اجتماعی چه می‌بینید. چربی به ویژه برای انسان مهم است. حتی انسان‌های لاغر نیز بین ۱۵ تا ۲۵ درصد چربی در بدن‌شان وجود دارد که سه تا چهار برابر بیش از چربی در اکثر پستانداران است. شما همواره مقدار مشخصی چربی خواهید داشت و از جهاتی این میزان چربی برای‌تان لازم است".

۲-چربی معادل با موفقیت تکاملی است

چربی در واقع به ما کمک می‌کند زنده بمانیم و رشد کنیم. لیبرمن می‌گوید: «ما به خاطر بدن‌های پر انرژی و تاریخچه زندگی‌مان به گونه‌ای تکامل یافته‌ایم که چربی زیادی یا همان منبع انرژی ذخیره شده را ذخیره نماییم. این چربی به سوخت مغزهای بزرگ و هزینه بالای تولید مثل ما کمک می‌کند در حالی که از نظر بدنی فعال هستیم». او می‌افزاید: «ما هرگز به گونه‌ای تکامل نیافته‌ایم که چربی شکمی زیادی ذخیره کنیم که می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی شود. بنابراین، داشتن چربی زیاد درقسمت میانی بدن نشانه آن است که باید کاری انجام دهیم».

۳-نوسانات کوچک امری طبیعی است

اگر وزن شما در مدت زمان کوتاهی چند کیلوگرم بالا و پایین می‌شود نگران نباشید. لیبرمن می‌گوید: «در بخش عمده تاریخ بشریت چرخه ذخیره کم‌تر و بیش‌تر چربی و مصرف بیش‌تر و کم‌تر انرژی بنا بر نیاز وجود داشته است».

۴-خود را سرزنش نکنید

اگر کاهش وزن برای نان سخت است خودتان را سرزنش نکنید. لیبرمن می‌گوید: «انسان‌ها به گونه‌ای تکامل یافته‌اند که در صورت امکان مقدار زیادی چربی ذخیره می‌کنند و سپس در صورت نیاز از آن استفاده نمایند. با این وجود، ما هرگز به گونه‌ای تکامل نیافته‌ایم که انرژی بیش‌تری را نسبت به آن چه مصرف کرده‌ایم هزینه کنیم». لیبرمن می‌گوید رژیم گرفتن واکنش‌های گرسنگی بدن را تحریک می‌کند که باعث می‌شود افراد با کاهش متابولیسم خود در انرژی صرفه جویی کنند. او می‌افزاید: «بنابراین، وقتی افراد رژیم می‌گیرند تقریبا همیشه تلاش می‌کنند که بر سازگاری‌های قدیمی و اساسی که از کاهش وزن‌شان جلوگیری می‌کند غلبه کنند.»

۵- رژیم غذایی در مقابل ورزش

اگر می‌پرسید از میان ورزش یا رژیم کدام یک برای کاهش وزن مهم‌تر است به دلایل مختلف پاسخ هر دو مورد است. لیبرمن می‌گوید: «شما می‌توانید با رژیم گرفتن وزن بیش‌تری نسبت به ورزش کردن کاهش دهید، اما ورزش به جلوگیری از افزایش یا بازیابی وزن کمک می‌کند به علاوه فواید بسیار زیاد دیگری هم برای سلامت روانی و هم برای سلامت جسمی دارد». هم چنین، لیبرمن در موردعدم تطابق بین بدن‌مان در عصر حجر و محیط مدرن و چاقی‌زا می‌گوید: «ما باید دریابیم که چگونه جهان خود را مهندسی کنیم تا به ما کمک کند انتخاب‌هایی را که می‌خواهیم انجام دهیم».