مگالو پلیس؛ چرا فیلم تازۀ کاپولا جنجالی شد؟

اول صبح؛ لحظه‌ای که یک انسان واقعی زنده از مقابل پرده سینما عبور کرد تا سؤالی از آدام درایور در نقش سزار کاتیلینا بپرسد (که سزار در فیلم به آن پاسخ داد)، ممکن است یکی از لحظات کمتر عجیب فیلم مگالو پولیس به نظر برسد. این فیلم رویای بزرگ فرانسیس فورد کوپولا است که چهار دهه برای ساخت آن تلاش کرده است و اکنون در جشنواره کن با موجی از گمانه‌زنی، تردید و جنجال روبرو شده است.

این فیلم نشان‌دهنده تمام سال‌هایی است که کوپولا برای ساخت آن تلاش کرده است و عناصری از فیلم‌های مختلف او در آن دیده می‌شود: کمی از پدرخوانده، کمی از تاکر: مرد و رویایش. اما فیلم قدیمی‌تر از این حرف‌ها به نظر می‌رسد. هنگام تماشای آن، بیننده احساس می‌کند که با تخیل فردی روبرو است که در دهه ۱۹۵۰ بزرگ شده است، با تصاویری از پیشرفت علمی، طراحی نوآورانه و شگفتی‌های عصر فضایی. چه عجیب و جالب توجه است که وقتی نگاه کوتاهی به شهر آینده کوپولا در این فیلم ۲۰۲۴ میاندازیم، چندان دور از چیزی که در سریال جتسونز دیده‌ایم، نیست. مگالوپولیس به عنوان گواهی (شاید نهایی) یک هنرمند در دهه ۸۰ زندگی‌اش به ما ارائه می‌شود، اما گاهی اوقات مانند افکار پریشان یک کودک تیزفهم است که هیجان‌زده و حیرت‌زده است و شاید کمی هم در همه امکانات جهان اطرافش گم شده باشد.

هیچ چیز در مگالوپولیس شبیه چیزی از یک فیلم \"عادی\" نیست. منطق، آهنگ و زبان خاص خود را دارد. شخصیت‌ها با عبارات و کلمات کهن صحبت می‌کنند و تکه‌هایی از شکسپیر، اوید و در یک صحنه لاتین محض را با هم ترکیب می‌کنند. برخی از شخصیت‌ها به صورت قافیه صحبت می‌کنند، در حالی که برخی دیگر فقط از نثر پرطمطراق استفاده می‌کنند که گویی باید به صورت شعر باشد. در یک صحنه، آدام درایور تک‌گویی مشهور \"بودن یا نبودن\" از هملت را اجرا می‌کند. چرا؟ دقیقاً مطمئن نیستم. اما قطعاً خوب است.

داستان فیلم، با وجود علاقه‌اش به علم و منطق، آمیزه‌ای از جادو، ملودرام، احساسات کلیشه‌ای و سیاست فیلم‌های گانگستری است. ما را مستقیماً در میانه بحث بین سزار، معمار آینده‌نگر (با بازی آدام درایور)، و سیسرو (با بازی جیانکارلو اسپوزیتو)، شهردار نیویورک در دنیایی موازی، قرار می‌دهد که بر سر استفاده از منابع محدودشان در حالی که بدهی زیادی دارند، اختلاف نظر دارند. سزار، مخترع ماده زنده‌ای به نام مگالون که برای ساخت ساختمان استفاده می‌شود، رویای شهری خودکفا را در سر دارد که به صورت ارگانیک با ساکنانش رشد کند. سیسرو که درگیر رسوایی است و هر جا می‌رود هو می‌شود، می‌خواهد همین حالا به شهروندان خشمگین و نگرانش کمک کند. سزار به شهردار هشدار می‌دهد: \"اجازه نده اکنون، همیشه را نابود کند. \"

کوپولا که زمانی قصد داشت رمان \"منشأء\" اثر آین رند را اقتباس کند، به وضوح جانب رویاپرداز را می‌گیرد، اما سزار ظرفی ناقص است. او دارای قدرت‌های فوق‌العاده‌ای است - در سکانس آغازین پرشور فیلم، می‌بینیم که او زمان را متوقف می‌کند در حالی که به شکلی خطرناک از ساختمان کرایسلر آویزان است -، اما او همچنین یک خودشیفته است که در درخشش خود غرق شده و قادر به سازش یا مراقبت از کسانی که زیر دستش هستند، نیست. این نقش برای درایور که ترکیب غرور و روان‌نژندی را بهتر از هر بازیگر دیگری از نسل خود ارائه می‌دهد، بسیار مناسب است. زندگی سزار با ورود جولیا (ناتالی‌امانوئل)، دختر حزبی شهردار که تنها کسی است که توانایی توقف زمان او را می‌بیند و به نظر می‌رسد خودش هم همین قدرت را دارد، تغییر می‌کند. او جذب درخشش سزار می‌شود و البته، عشقی بین آن‌ها شکوفا می‌شود. بین بازیگران شیمی زیادی وجود ندارد، اما عشق آن‌ها بیشتر شبیه یک عشق استعاری به نظر می‌رسد تا یک عشق واقعی.

این فیلم بازتاب‌دهنده تضاد مرکزی در فیلم \"متروپولیس\" اثر فریتز لانگ، پدربزرگ همه فیلم‌های شهر آینده، است که در آن نیز بین یک رهبر دور از دسترس و فرصت‌طلب و یک دانشمند نابغه و احتمالاً دیوانه، برخوردی رخ می‌دهد که در نهایت عشق آن‌ها را به هم پیوند می‌دهد. در آنجا، همانند مگالوپولیس، شهروندان در رحم خواسته‌های هژمونیک و جنگ‌های آن‌ها گرفتار بودند. اما کوپولا بیشتر از لانگ در میان نخبگان وقت می‌گذراند. لانگ شخصیت اصلی را به غار‌های زیر متروپولیس می‌فرستاد تا شاهد هزینه‌های جسمی و روحی یوتوپیای صنعتی بالای سرش باشد. البته، تصاویر گسترده از فقر و ناامیدی با این سرود سینمایی به کسانی که آینده را رویا می‌بینند، در تضاد بود. اما این فیلم بیشتر درباره‌ایده‌ها است تا مردم؛ همه چیز در آن به عمد غیرواقعی و خیال‌انگیز به نظر می‌رسد، گویی کل آن در ذهن خالقش در حال رخ دادن است. اساساً همین‌طور است: کوپولا بیشتر به بحث درباره آینده علاقه‌مند است تا ارائه پاسخ‌ها.

در عین حال، تعجب‌آور نیست که کارگردان فیلم‌های پدرخوانده به درون‌مایه‌های توطئه‌آمیز ثروتمندان علاقه‌مند باشد. در همین دنیاست که ما با وو پلاتینوم (با بازی اوبری پلازا) آشنا می‌شویم، یک روزنامه‌نگار اقتصادی زیبا که قصد دارد ثروت و قدرت را برای خودش به دست آورد. او ابتدا معشوقه سزار است، اما به زودی با عموی او، همیلتون کراسوس (با بازی جان ویت)، ثروتمندترین مرد شهر، ازدواج می‌کند. در همین حال، نوه کراسوس، کلودیو (با بازی شایا لابوف در لباس‌هایی که دائماً تغییر می‌کنند)، نقشه می‌کشد تا همه پول خانواده را به ارث ببرد و برای کسب نفوذ، خود را در زیرفرهنگ‌های شهر جا می‌زند. بسیاری از این دسیسه‌ها در خلال بزمی بی‌مهار رخ می‌دهند که در آن مهمانان نیمه‌عریان به وضوح سبک زندگی روم باستان را تداعی می‌کنند. در بهترین حالت، این صحنه‌ها دارای ابداعی فراواقعی هستند که جذابیت مستی‌کننده و هرج‌ومرج‌آمیز آن‌ها را به تصویر می‌کشند. در بدترین حالت، مانند تصاویری بریده‌بریده از هنروران دست‌پاچه‌ای هستند که بی‌رمق می‌رقصند.

مگالوپولیس اغلب بین رویا‌های خود و آنچه صرفاً ممکن است، گیر کرده است. قطعاً لحظاتی از ابداع خیره‌کننده دارد. وقتی سزار در شب به گوشه‌های تاریک‌تر و کم‌زرق‌وبرق شهر سفر می‌کند، از کنار مجسمه‌های متحرک غول‌پیکری عبور می‌کند: عدالت کورکورانه به دیوار تکیه داده و ترازو‌هایش به‌طور وحشیانه‌ای از تعادل خارج شده است؛ مجسمه مردی در زنجیر با لوحی که در دست دارد، میلرزند و لوح به قطعاتی تقسیم می‌شود. مردی به آرامی مو‌های زنی را که توسط پرستاران فرشته‌صفت احاطه شده‌شانه می‌کند و سپس متوجه می‌شویم که او تنها بوده و زنی در کار نبوده است و او در اتاقی کثیف گمشده در خاطراتش است. تا زمانی که عنصر حضور تماشاگر زنده (و چه کسی می‌داند که آیا این اتفاق در زمان اکران فیلم در سینما تکرار خواهد شد یا خیر) رخ می‌دهد، قطعاً قابل توجه است، اما آنقدر با کیفیت بی‌وقفه و همه‌چیز یا هیچ‌چیز فیلم هماهنگ است که تماشاگر آن را به عنوان بخشی از فیلم می‌پذیرد: \"خب، این اتفاق افتاد. \" گاهی اوقات محو شدن‌های ملایمی که رویا‌های تب‌آلود فیلم‌های \"آپوکالیپس ناو\" و \"دراکولای برام استوکر\" را به شکلی حیرت‌انگیز گیج‌کننده می‌کردند، اکنون کل سکانس‌ها را دربرمی‌گیرند. در آن فیلم‌ها، این‌ها جلوه‌های سبکی بودند. اما اینجا همه‌چیز جلوه است، همه‌وقت.

اما سپس صحنه‌هایی می‌آیند که شتابزده، کم‌مایه و کم‌جمعیت به نظر می‌رسند. چیزی که حماسه‌های قبلی کوپولا درباره قدرت خانوادگی و خنجر از پشت زدن را بسیار جذاب می‌کرد، توانایی او در خلق داستان‌هایی با عمق بود: همیشه احساس می‌کردیم که دنیای کامل دیگری پشت شخصیت‌های کلیدی وجود دارد که با شور و شوق مرگبار می‌تپد. مشکلات کارگردان در ساخت مگالوپولیس - نه فقط دهه‌هایی که طول کشید تا پروژه آغاز شود، بلکه چالش‌های واقعی این فیلمبرداری خاص - در جای دیگری مستند شده است. او به صراحت از کوتاه کردن گوشه‌ها و کار با یک گروه کوچک‌تر پس از تولیدی که با اهدافی بلندپروازانه‌تر آغاز شده بود، صحبت کرده است. گاهی اوقات می‌توانیم این را تشخیص دهیم. صحنه‌های جمعیت می‌توانند کم‌جمعیت باشند. شخصیت‌هایی که ظاهراً مهم هستند، از داستان خارج می‌شوند. با وجود شکوه بصری، فیلمبرداری دیجیتال گاهی اوقات تخت و بیش از حد روشن است که این امر عمق و جزئیات را کاهش می‌دهد و همه چیز را یک‌بعدی جلوه می‌دهد. می‌دانیم که کوپولا چشم خوبی دارد و او و فیلمبردار می‌های مالایماره پیش از این کار‌های خوب انجام داده‌اند. شاید نسخه‌های آینده این فیلم وجود داشته باشند که بیشتر جزئیات را نشان دهند. یا شاید گاهی واقعیت اکنون، امکانات همیشه را شکست می‌دهد.

مگالوپولیس پر است از نقل‌قول‌ها و خطوطی که مانند نقل‌قول‌هایی از آثار دیگر به نظر می‌رسند. یکی از این جملات قصار که در فیلم آورده می‌شود، به مارکوس اورلیوس نسبت داده شده است: \"هدف زندگی این نیست که در کنار اکثریت باشیم، بلکه این است که خود را در میان دیوانگان نیابیم. \" جالب اینجاست که این نقل‌قول در هیچ‌کجای آثار مارکوس اورلیوس وجود ندارد؛ ظاهراً لئو تولستوی یک‌بار آن را به امپراتور رومی استویک نسبت داده و همه آن را به عنوان یک واقعیت پذیرفته‌اند. بنابراین، این یک نقل‌قول جعلی است! اما با این وجود زیبا است و ظاهراً هشداری است هم در مورد خطرات پیروی از جمعیت و هم خطرات دیوانه شدن در مخالفت با آن‌ها. اما وقتی این جمله را در این فیلم شنیدم، یک کاما اضافی در آن تصور کردم، بین کلمات \"escape\" و \"finding\": \"هدف زندگی این نیست که در کنار اکثریت باشیم، بلکه این است که خود را [با فرار کردن]در میان دیوانگان نیابیم. \"

این جمله کاملاً معنای اصلی را تغییر می‌دهد، اما با این فیلم و کل کارنامه کوپولا همخوانی دارد. بار‌ها و بار‌ها، او به‌طور آگاهانه با هر پروژه جدید خود را به آب میاندازد. او اعتراف کرد که هنگام ساختن آپوکالیپس ناو دیوانه شده بود. من در جایی دیگر نوشتم که فکر می‌کردم او با ساختن دراکولای برام استوکر دیوانه شده است، فیلمی که اکنون آن را یک شاهکار می‌دانم. مطمئناً مردی که کل استودیوی خود را برای ساخت \"یکی از قلب\" به خطر انداخت - آن زیبا، گیج‌کننده، فراموش‌نشدنی و مالی فاجعه‌بار - درست فکر نمی‌کرد. بنابراین، او دوباره این کار را انجام داده است و شاید خود را نیز پشت سر گذاشته است. مگالوپولیس ممکن است دیوانه‌وارترین چیزی باشد که تا به حال دیده‌ام؛ و اگر بگویم هر ثانیه دیوانه‌وار آن را دوست نداشتم، دروغ گفته‌ام.